Bir cam kaba sulu asit çözeltisi konulup içine de çinko ve bakır çubuklar daldırılırsa, basit bir volta pili elde edilmiş olur. Hatta bu pille basit bir elektronik saat bile çalıştırılabilir. Bu düzeneğin benzerini ilk defa 18. yüzyılın başlarında İtalyan bilgin Alexandra Volta yaptığı için, bu pile Volta pili denir. Bu pilde çubuklar asit çözeltisine daldırılınca, çinko çubuk asit içinde çözünür ve üzerinde eksi (–) yükler birikir, bu esnada bakır çubuk üzerinde de artı (+) yükler birikir. Böylece bir tarafta (–) yük fazlası, diğer tarafta (+) yük fazlası oluşur. Bu iki çubuk bir telle birbirine bağlanırsa, (–) yükler telin içinden (+) kutba doğru akarak telde elektrik akımını oluşturur.
Çinko metali asit içinde tamamen çözünene kadar pil enerji verir. Ancak arada sırada bakır çubuk çıkarılıp kimyasal olaylar sonucunda üzerinde biriken hidrojen kabarcıkları silinmelidir.
Sulu çözeltiler kullanıldığı için, bu pile sulu pil adı da verilir. Elektrik ileten sıvılara elektrolit adı verilir. Asitli sular, tuzlu su elektriği iletir. Saf su, şekerli su elektriği iletmez. Volta pili yapmak için asit çözeltisi yerine limon, elma ve greyfurt gibi asitli yiyecekler de kullanılabilir. Ayrıca tuzlu su, bakır ve çinko çubuklarla da basit bir pil oluşturulabilir. Bu pilleri kullanarak, basit elektronik saat ve hesap makinesi çalıştırılabilir ve küçük led ampullerini yakabilirsiniz. Volta pili içindeki sıvı, pilin taşınmasını zorlaştırır aynı zamanda sıvı zamanla buharlaşır.
Yapılan çalışmalar sonucu Volta pili geliştirilmiş ve kuru pil üretilmiştir. Bu kuru pilin yapısında çinko kap, kömür tozuna emdirilmiş asitli madde ve en ortada da kömür çubuk bulunur. Çinko kap pilin (–) kutbunu, kömür çubuk ise (+) kutbunu oluşturur. Pilin en dış kısmı, başka yerlere değmemesi için plâstikle kaplanır. Pilin altındaki ve kömür çubuğun üzerindeki metal kapak açıkta bulunur. Küçük bir ampul, bir kuru pile iletken tellerle bağlanırsa, pilin kutupları arasında elektrik yüklerinin akacağı bir yol oluşur. Ampulün içinden geçen akım, ampulün çevreye ışık vermesini sağlar.
Suna GÜLÇEK
