DOĞAL SÜREÇLER
1- Evren ve Dünyamız Nasıl Oluştu?
2- LEVHA HAREKETLERİ
3- Sıcaklık Farkından Kaynaklanan HAVA OLAYLARI
1- EVREN VE DÜNYAMIZ NASIL OLUŞTU?
EVREN NASIL OLUŞTU?
Bu konuyla ilgil 2 görüş vardır?
1- NEWTON`UN GÖRÜŞÜ : Hareketsiz ve Başlangıcı olmayan evren. Bu görüşe göre evren , sonsuzdan beri var olmuştur ve sonsuza kadar da bu haliyle var olacaktır.
2- BİG BANG (BÜYÜK PATLAMA TEORİSİ ) Evrenin bir başlangıcı vardır. Evren büyük bir patlama soncunda oluşmuştur. Ve sürekli genişlemektedir.
DÜNYA NASIL OLUŞTU?
1- Güneşten kopan gaz ve toz bulutlarından oluştu. Güneşten kopan toz bulutu sürekli kendi ekseni etrafında dönerek katılaştı.
2- Dünya evren oluştuğunda kızgın bir gaz kütlesiydi. Dünya kendi ekseni etrafında dönerek dıştan içe doğru soğumaya başladı.
2- LEVHA HAREKETLERİ:
• Yer kabuğu sıcak ve akışkan olan magma üzerinde hareket eden levhalardan oluşmuştur. ( yedi tane büyük, çok sayıda da küçük levha ) Levha hareketlerinin nedeni magmada oluşan konveksiyonel ısı hareketleridir.
• Levhalar 3 tür
hareket yaparlar.
1- YAKLAŞMA HAR.
2- UZAKLAŞMA HAR.
3- YANAL HAREKET
YAKLAŞMA HAREKETİ :
Kıvrımlı Sıradağlar ,
Dalma - Batma Bölgeleri ,
Volkan Dizleri oluşur.
(Yoğun olan katman dalma hareketi yapar )
Kıt. Lev – Kıt L. Oky. L – Kıt L Oky L – Oky L
Sıradağlar Dalma – Batma Böl Hendek ve Volkan
Diz.
UZAKLAŞMA HAREKETİ : Volkanik Sıradağlar oluşur.
YANAL HAREKET : *Yan yana olan iki levha eşit ya da farklı süratlerle aynı yönde ya da zıt yönde kayarak hareket edebilir. Depremler oluşur.
DEPREM TERİMLERİ
Öncü deprem: Ana depremden önce meydana gelen
küçük sarsıntılar öncü depremlerdir.
Artçı Deprem: Ana depremden sonra kayaçların yerlerine
oturması sürecinde meydana gelen, ana depremin
büyüklüğünü geçmeyen sarsıntılar artçı depremlerdir.
Depremin Büyüklüğü: Depremin merkezinde açığa çıkan enerjinin miktarı depremin büyüklüğüdür. Büyüklük yer sarsıntısının sismograf ile ölçülmesiyle elde edilir.
Şiddet: Depremin binalar ve insanlar üzerinde meydana getirdiği hasarın derecesidir.
*Depremlerin oluşumunu, ölçü aletlerini, ölçme yöntemlerini ve deprem ile ilgili diğer konuları inceleyen ve değerlendiren bilim dalına sismoloji (deprembilim), bu alanda çalışan bilim insanlarına ise sismolog (deprembilimci) denir.
DEPREM ŞİDDETİ : Romen rakamları ( I – XII ) hasarla ölçülür.
DEPREM ÇEŞİTLERİ :
1- Tektonik D. 2- Volkanik D. 3- Çöküntü D.
3- SICAKLIK FARKINDAN KAYN. HAVA OLAYLARI:
*Hava koşulları, Dünya`nın Güneş ışınlarını alma durumuna ve hava küreyi oluşturan maddelere bağlıdır.
• Havada 4 farklı bileşen ( Azot , Oksijen , Argon ,Karbondioksit) yanında SU BUHARI da vardır.
• Hava olayları yeryüzünü saran ATMOSFER tabakasında gerçekleşir.
RÜZGAR: Yatay yönde meydana gelen hava hareketine denir.
Rüzgar oluşumunun temel nedeni basınç farkıdır. Rüzgarların çevrelerine etkilerini BEAFORT ÖLÇEĞİ ile ölçeriz.Rüzgarların sürati artıkça etkiside artar. En güçlüsü Kasırga(Tayfun)
Hortumlar ve Kasırgalar:
*Sıcak hava alanlarında hızlı bir şekilde kendi ekseni etrafında dönen rüzgarların en küçüğüne şeytan kulesi, ortancasına hortum, en Büyüğü ve en kuvvetlisine ise kasırga denir
*Aşağısında sıcak ve nemli hava, yukarısında ise soğuk ve kuru hava bulunan yüzeyler üzerinde meydana gelen hortumlar, soğuk hava ile sıcak havanın dar bir alanda aniden yer değiştirmesi ile oluşur.
*Kasırgalar ise sadece suyun sıcak ve havanın nemli olduğu tropikal okyanuslarda oluşur. Bir kasırganın oluşabilmesi için öncelikle okyanus suyunun sıcaklığının en az 27 oC`a ulaşması gerekir. Su sıcaklığı bu seviyeye geldiğinde, okyanus yüzeyindeki ılık ve nemli hava konveksiyon yoluyla yükselmeye başlar. Bu havanın çevresinde girdap gibi dönen güçlü bir rüzgâr oluşur. Ardından yağmur bulutları toplanır ve fırtına patlar. Fırtınanın kasırga sayılması için rüzgârın en az 118 km/h`lik bir sürate ulaşması gerekir. Kasırga durgun bir merkezin çevresinde dev bir girdap gibi döner. Kasırgalar, hortumlara göre çok daha geniş alanlara yayılır; daha uzun ömürlü ve daha bölgesel olup yavaş hareket ederler.
HAVADAKİ NEM : Havadaki su buharına nem denir.Havanın sıcaklığı artıkça daha fazla nem taşır.
• Nemli hava gökyüzüne yakın yerlerde yoğuşursa : YAĞMUR – KAR – DOLU oluşur.
• Nemli hava yeryüzüne yakın yerlerde yoğuşursa : ÇİY – KIRAĞI oluşur.
ALÇAK BASINÇ ALANI : Hava sıcaklğı yüksektir. Bulut oluşur.
YÜKSEK BASINÇ ALANI : Hava sıcaklığı düşüktür. Bulut oluşmaz.
Hava Hareketi : Yüksek basınç alanalarından alçak basınç alanlarında doğrudur.
İKLİM
Geniş bölgelerde Uzun süreçlidir. (30 – 35 YIL) Ortalama hava olaylarıdır.
Bilim Dalı : KLİMATOLOJİ
HAVA OLAYLARI
Belli bir yerde kısa süreli ( günlük , haftalık ) hava olaylarıdır.
Bilim dalı : METEROLOJİ
HAZIRLAYAN : Erol GEYGEL |
