Katıların Basıncı
Katıların Basıncı : Katı haldeki cisimler, ağırlıkları nedeniyle bulundukları yüzey üzerine kuvvet uygularlar ve bu kuvvet etkisiyle o yüzeyde bir basınç oluşur. Katı haldeki cisimlerin ağırlıkları nedeniyle birim yüzeye dik olarak uyguladıkları kuvvete basınç denir. Katı haldeki cisimlerin dokundukları yüzeyin tamamına uyguladıkları dik kuvvete basınç kuvveti denir.
▪ Katı haldeki cisimlerde basınç kuvveti daima cismin ağırlığına eşittir.
▪ Katı haldeki cisimlerin uyguladığı basınç, cismin ağırlığına ve cismin yere dokunma yüzeyine bağlıdır.
▪ Katı haldeki cisimlerin uyguladığı basınç, cismin ağırlığı ile doğru orantılıdır. Cismin ağırlığı arttıkça basınç artar, cismin ağırlığı azaldıkça basınç azalır.
▪ Katı haldeki cisimlerin uyguladığı basınç, cismin yere dokunma yüzeyi ile ters orantılıdır. Cismin yere dokunma yüzeyi büyüdükçe basınç azalır, cismin yere dokunma yüzeyi küçüldükçe basınç artar. Yüzey büyüdükçe, cismin ağırlığı daha fazla birim yüzeye dağılır ve birim yüzey üzerine düşen ağırlık miktarı azalır.
▪ Katı cisimlerin basıncının artması, basınç nedeniyle oluşacak etkinin artmasına neden olur.
Katıların Basıncı İletmesi : Katı haldeki cisimler üzerine uygulanan basınç kuvvetini uygulanma doğrultusunda aynen iletirken basıncı bazen aynen iletemeyebilirler. Katı cismin her iki yüzeyi aynı büyüklükte ise basınç aynen iletilir, yüzeyler farklı büyüklükte ise basınç aynen iletilemez. Bir çivinin geniş yüzeyine uygulanan kuvvet, uygulanma doğrultusunda sivri ucuna kadar aynen iletilir. Fakat geniş yüzeydeki basınç ile sivri uçtaki basınç her iki yüzey farklı büyüklükte olduğu için eşit olmaz. Geniş yüzeydeki basınç, sivri uçtaki basınçtan daha küçük olur.
Katıların Basıncın İletmesine Günlük Hayattan Örnekler
 |
|
Ağır yük taşıyan kamyonlarda tekerlek sayısı arttıkça yüzey büyür ve basınç küçülür. Bu nedenle tekerlek sayısı fazla olan kamyonların yük taşıma kapasitesi daha fazla olur. |
|
 |
|
.Fil, gergedan, deve gibi hayvanların ayaklarının taban alanlarının büyük olması, onların yere uygulayacakları basıncı küçülterek kum veya toprak zeminde batmadan daha kolay yürümelerini sağlar. |
|
Karda yürüyen kişilerin kar ayakkabısı giymesinin nedeni, yere dokunan yüzeyi arttırarak basıncı küçültmek ve kara batmamaktır. |
|
|
|
|
 |
|
İki parmağın arasında tutulan raptiye hafifçe sıkıştırıldığında sivri ucunun parmağı daha fazla acıtmasının nedeni, uygulanan kuvvetin raptiyenin geniş kısmında daha büyük bir yüzeye, sivri ucunda daha küçük bir yüzeye yayılması yani sivri uçta basıncın büyük, geniş yüzeyde küçük olmasıdır |
 |
|
Kum üzerine geniş ve dar yüzeyleri ile bırakılan tuğlanın dar yüzeyinin daha fazla batmasının nedeni uygulanan kuvvetin aynı olmasına rağmen yüzey küçüldüğü zaman basıncın büyümesidir. |
|
|
|
Karda yürüyen kişilerin kar ayakkabısı giymesinin nedeni, yere dokunan yüzeyi arttırarak basıncı küçültmek ve kara batmamaktır |
 |
|
İki ayak üzerinde dururken az, tek ayak üzerinde dururken fazla basınç uygulanır ve bu nedenle kuma ya da kara daha fazla batılır |
 |
|
Sivri topuklu ayakkabının yüzeyi, geniş topuklu ayakkabıdan küçük olduğu için basınç büyük olur ve kumda ya da karda daha zor yürünür. |
 |
|
Hortumun ucu sıkıştırılıp yüzey küçültülürse basınç artar ve su daha ileri fışkırır. |
 |
|
Çivi, vida, iğne, toplu iğne ve raptiyenin sivri ucunda basınç büyük olur. |
 |
|
Ağırlıkları aynı olan ördek veya kaz ile tavuktan; ördek veya kazın ayak parmaklarının arasında perdeleri bulunduğu için uygulayacağı basınç küçülür ve bu nedenle bataklığa tavuktan daha az batarlar. |
 |
|
Bıçağın geniş yüzeyindeki basınç küçük olduğu için bu yüzeyle (elma, ekmek gibi besinleri) kesmek daha zor olur. |
 |
|
Kışın arabalarda basıncın arttırılıp kaymanın önlenmesi için; yüzeyi küçük olan kar lastikleri kullanılır veya lastikler daha fazla şişirilir veya lastiklere zincir takılır |
 |
|
Kramponların altındaki dişler yüzeyi küçültüp basıncı arttırarak kaymayı önler. |
 |
|
Trenlerde tekerlek sayısının çok olması, yüzeyi büyültür ve basıncı küçültür. Bu sayede raylarda şekil bozukluğu olması önlenir. |
 |
|
Traktör ve ağır iş makinelerinde yere temas eden yüzey alanının büyültülerek basıncın küçültülmesi ve toprağa batmaması için tekerlek veya paletler geniş yüzeyli olarak yapılır. |
|
|
|
