Besin ve Vitaminlerin özellikleri

Besinler

Besinleri içeriklerine göre karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitaminler, su ve mineraller olarak gruplandırırız

Karbonhidratlar

Makarna, pilav, ekmek gibi besinler enerji sağlar ve bol miktarda karbonhidrat içerir. Karbonhidratlar temel besin maddelerimizdendir. Aynı zamanda vücudumuzun asıl enerji kaynağıdır. Bunlar vücudumuzda kısa sürede enerjiye dönüşür. Özellikle bitkisel gıdalar karbonhidrat bakımından zengindir. Buğday, mısır, pirinç, arpa, yulaf, patates, şeker kamışı bol miktarda karbonhidrat içerir. Bal, süt ve meyve çeşitleri de karbonhidrat açısından zengindir. Birçok meyve ve sebzede, kepekli ekmekte, yulaf gibi besin maddelerinde bulunan lif de karbonhidrattır. Lifli besinler sindirimi kolaylaştırır.

Proteinler

Eski fotoğraflarımıza baktığımızda bu değişikliğin ne kadar belirgin olduğunu görürüz. Her yıl boyumuz biraz daha uzar, kütlemiz de artar. Zaman zaman da düşer; elimizi, kolumuzu yaralarız. Ama yaralarımız kısa sürede iyileşir. Bütün bunları vücudumuzda yapıcı ve onarıcı olarak görev yapan proteinler gerçekleştirir. Büyüme, gelişme, yaraların iyileşmesi, vücudun mikroplara karşı direnci için proteinlere gereksinim vardır. Et, süt, peynir, yoğurt, yumurta ve balık protein bakımından zengin hayvansal besinlerdir.Tahıllar (buğday, arpa, çavdar, yulaf vb.), baklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek, bezelye vb.) ve kuru yemişlerde de bol miktarda protein bulunur

Bunları Biliyor musunuz?

Büyüme ve gelişme döneminde yeterince protein alınmazsa büyüme yavaşlar, hatta durabilir. Proteinler zekâmızın gelişiminde de çok etkili olur

Yağlar

Vücudumuzun gereksinim duyduğu enerjiyi ilk önce karbonhidratlardan sağlarız. Ama fazla enerji gerektiren işler yaptığımızda karbonhidratlardan aldığımız enerji yetersiz kalır. Uzun süre aç kaldığımızda da enerjimiz azalır. Bu gibi durumlarda gereksinim duyduğumuz enerjiyi diğer bir enerji kaynağı olan yağlardan sağlarız. Yağlar, bitki ve hayvanlardan elde edilir. Zeytin, ayçiçeği, mısır, yer fıstığı, susam ve soya bitkileri yağ bakımından çok zengindir. Yağ gereksinimimizin çoğunu bu bitkilerden karşılarız. Bunlardan başka ceviz, badem, kabak çekirdeği, fındık bol miktarda yağ içerir. Balık, süt, peynir, tereyağı, kaymak, et ve et ürünleri yağ bakımından zengin hayvansal besinlerdir.

Vitaminler

 Gün içinde bol bol taze meyve ve sebze tüketiriz. Bunlar sağlığımız açısından önemli rolü olan vitaminleri bol miktarda içerir. Vitaminler, vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Vücudumuzu hastalıklardan korur. Büyüme ve gelişmemizde diğer besinlerle birlikte rol oynar. Sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan vitaminlerin pek çok çeşidi bulunur.

Bunları Biliyor musunuz?

 Yağlar, karbonhidratlardan daha fazla enerji içerir. Çok fazla yağlı besinler yediğimizde vücudumuz bunları depolar.

A vitamini

Yumurta, süt, karaciğer, böbrek, buğday, mantar, baklagiller, taze fasulye, domates, kereviz, havuç, avokado, fıstık, cevizde bulunur.

B vitamini

 Tahıl, tahıl ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri (peynir, yoğurt vb.), kırmızı et ve sebzelerin çoğunda bulunur.

C vitamini

 Turunçgiller (portakal, limon, mandalina vb.), domates, çilek, maydanoz, lahana, patates, kuşburnu, böğürtlen ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde bolca bulunur.

D vitamini

 Özellikle çocuklar büyümek için bulunduğu yiyecekleri bolca yemeli ve içmelidir. Büyüme ye katkı sağlamak için güneş ışığına gereksinim duyar. Süt, yumurta, balık, balık yağı, tereyağı, sebzeler, karaciğer ve peynirde bol miktar da bulunur.

E vitamini

 Tahıl, tahıl ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri, kırmızı et ve sebzelerin çoğunda bulunur.

K vitamini

 Kırmızı et, yeşil sebzeler, domates, kara- ciğer, mısır, muz, şeftali, çilek ve pirinçte bulunur.

Su

 Evde bulunan bitkileri sulamayı unutursak yapraklarının canlılıklarını kaybettiğini görürüz. Bir süre sonra ise bitkiler kurumaya başlar. Aynı şekilde diğer canlılar da belli bir süre susuz kalırsa yaşamları tehlikeye girer. Canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürmesinde suyun büyük bir önemi vardır. Vücudumuzun yaklaşık % 70`i sudur. Su, vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Su gereksinimimizi öncelikle su içerek karşılarız. Bunun yanı sıra yediğimiz bütün besinlerde, özelliklede meyve ve sebzelerde de bir miktar su vardır.

Mineraller

Vücudumuzda düzenleyici olarak görev yaparlar. Mineralleri yediğimiz yiyecek ve içeceklerle alırız

Kaynak: MEB 5. Sınıf Ders Kitabı