Bir uzay mekiğinin fırlatılma anı

Dakika dakika Discovery`nin fırlatılışı

Discovery uzay mekiğinin rampadaki gerisayımından, uçuşun en önemli evresi sayılan yerçekiminin atlatılıp uzaya çıkmasına kadar başından neler geçecek?
Gerisayım filmlerde işlendiği gibi son 10 saniyeden ibaret değil. NASA, Discovery uzay mekiğinin geri sayımını 10 Temmuz Pazar gecesi başlatmıştı. Bu süre zarfında astronotlar mekikteki son kontrolleri yapıyor, elbiselerini giyiyor. Mühendislerse mekikteki son kontrollerini (`check`lerini) gerçekleştiriyor. NASA`nın üst düzey ekibi son bir kez toplanıyor ve fırlatılış için karar veriyor. İşte Discovery`nin fırlatılıştan 6 saat önce başlayan ve uzaya girişine kadar süren macerasının kritik anları.

Kalkıştan 6 saat önce: NASA mühendisleri 1.9 milyon litre süper soğuk (-217 derece) likit hidrojen ve oksijen yakıtı Discovery`ye yapışık dev yakıt tankına dolduruyor. Astronotlar aileleri ve yakınlarıyla en son Cumartesi günü Kennedy Uzay Üssü`ne gelmeden önce görüşmüştü.

Kalkıştan 2 saat 30 dakika önce: Mühendisler fırlatma rampasında, elbiseleriyle hazır bekleyen astronotları mekiğin koltuklarına teker teker oturtuyor ve kemerlerini bağlıyor. Mürettebat son iki saat boyunca mekiğin iletişim sistemlerini dahil son kontrollerini yapıyor.

Kalkıştan 9 dakika önce: Fırlatma kulesinde toplanan NASA yetkilileri mekiğin fırlatılmasına dair nihai kararı veriyor.

Kalkıştan 7 dakika 30 saniye önce: Astronotların mekiğe girmek için kullandığı köprü kaldırılıyor.

Kalkıştan 5 dakika önce: Pilot Jim Kelly, kontak anahtarını çeviriyor ve mekanik tüm sistemler çalışmaya başlıyor.

Kalkıştan 4 dakika önce: Mekik iç motoru çalışmaya başlıyor.

Kalkıştan 1 dakika 57 saniye önce: Dış yakıt tankındaki likit hidrojene basınç uygulanıyor.

Son 31 saniye: Mekiğin bilgisayarı, otomatik fırlatma düzeneğini harekete geçiriyor.

Son 25 saniye: Roketlere giden hidrolik güç üniteleri açılıyor.

Son 6.6 saniye: Motorlar çalışmaya başlıyor.

Fırlatılış: Roketler ateşleniyor, patlayıcı etkisiyle fırlatma rampasından kurtuluyor.

Kalkıştan 7 saniye sonra: Uzay mekiği fırlatma rampasından kurtuluyor, mekiğin kontrolü Kennedy Uzay Üssü`nden, Texas Houston`daki Johnson Uzay Üssü`ne geçiyor.

Kalkıştan 10 saniye sonra: Mekiğin esas yörüngeye girecek ve mürettebatı taşıyan bölümü, kanat seviyesine iniyor. `Yüz üstü hareketi` olarak adlandırılan bu aşamada mekik, yörünge bölümü aşağı bakacak şekilde gökyüzüne yükseliyor. Bu esnada mürettebat yükseliş için yeryüzünü referans alıyor. Mekiğin yüz üstü havalanmasının nedeni, aerodinamik basıncı azaltmak.

Kalkıştan 25 saniye sonra: Yüz üstü manevrası bitiyor. Kalkıştan 25 saniye sonrası ile uzaya giriş arasında geçen süre yer çekimini atlatmaya yönelik hamleleri içeriyor. Yerçekiminin atlatılması mekiğin en önemli evresi sayılıyor.

Kalkıştan 1 dakika sonra: Mekik, metre kare başına maksimum değer sayılan 2800 kg basınca maruz kalıyor.

Kalkıştan 2 dakika 5 saniye sonra: İki roket fırlatıcı mekikten ayrılıyor ve Atlas Okyanusu`na düşüyor. NASA gemileri bu roketleri daha sonra arayıp bulacak.

Kalkıştan 8 dakika 45 saniye sonra: Ana motorlar da atılıyor. Dış yakıt tankı ayrılıyor. Dış tankının bir kısmı atmosferde dağılıyor, kalanı ise Hint Okyanusu`na düşüyor.

Kalkıştan 8 dakika 50 saniye sonra: Mekik, teorik olarak uzaya girmiş sayılıyor.



NİHAT BAHÇE