İnsanlarda boşaltım sistemi; böbrekler, idrar (sidik) borusu (kanalı) (üreter), idrar (sidik) torbası (kesesi) ve üretradan oluşur.
a) Böbrekler :
Böbrekler karın boşluğunun arkasında ve bel hizasında, bel omurlarının iki yanında biri sağda biri solda olmak üzere iki tane olan ve kuru fasulyeye benzeyen koyu kırmızı renkli organlardır.
Böbrekler, vücutta yaşamsal faaliyetler sonucu oluşan su ve madensel tuzların fazlası ile üre ve ürik asitten oluşan zararlı atık maddeleri, karbonhidrat, protein ve yağların sindirimi sonucu oluşan küçük moleküller ve vitamin gibi yararlı maddeleri süzer. Süzülen yararlı maddelerin tekrar kana verilmesini, zararlı maddelerin idrar yoluyla vücut dışına atılmasını ve kandaki maddelerin miktarının belirli bir değerde kalmasını sağlar. Yani insanlarda boşaltım olayını gerçekleştiren asıl organ böbreklerdir.
Böbreklerde, kandaki atık maddeleri süzen taneciklere süzücü cisimcik veya nefron denir. Nefronlar, böbreğin en küçük görev birimidir.
Böbreklerin üst kısımlarında hormon salgılayan böbrek üstü bezleri bulunur. Böbreklerin etrafında kalın yağ tabakası bulunur. Bu yağ tabakası böbrekleri dış etkilere karşı korur. Böbreğin en dışında yer alan saydam, ince ve dayanıklı olan yapıya da böbrek zarı denir.
Böbreklerin çukur olan orta kısımlarına göbek denir ve bu kısımlar birbirine dönüktür. Böbreklerin göbek kısımlarına böbrek atardamarı, böbrek toplardamarı ve idrar borusu bağlıdır.
b) Üreter (İdrar (Sidik) Borusu (Kanalı)) :
Böbreğin havuzcuk kısmına bağlı olan ve havuzcukta toplanan idrarı, idrar torbasına taşıyan ve düz kaslardan yapılan borudur.
c) İdrar (Sidik) Torbası (Kesesi) (Mesane) :
Üreter ile böbreklerden gelen idrarın vücutta toplandığı yerdir. İdrar torbası kuvvetli kaslardan yapılmıştır ve gerektiğinde genişleyerek idrarı bir süre depolar. İdrar torbasında depolanan idrar, buraya bağlı olan idrar yolundan (üretradan) vücut dışına atılır.
d) Üretra (İdrar Yolu) :
İdrar torbasında depolanan idrarın vücut dışına atıldığı yerdir.
3- Boşaltım Yapan Diğer Organlar :
İnsanlarda akciğerler, deri, kalın bağırsak ve karaciğer boşaltım yapan diğer organlardır.
a) Akciğerler :
Hücrelerde solunum olayı sonucu oluşan ve kana verilen karbondioksit gazını ve su buharını, soluk verme yoluyla vücut dışına atarak boşaltım yapar.
b) Deri :
Vücuda fazla alınan su ve madensel tuzları terleme yoluyla vücut dışına atarak boşaltım yapar. Ayrıca terleme yoluyla vücudun ısı dengesi sağlanmış olur.
c) Karaciğer :
Hücrelerde solunum olayında proteinler parçalandığında amonyak denilen ve çok zehirli olan bir sıvı oluşur. Karaciğer, çok zehirli olan amonyağı, daha az zehirli olan üre ve ürik aside çevirerek boşaltıma yardımcı olur.
Karaciğer, yaşlanmış alyuvarlar hücrelerini parçalar ve oluşan atıklarını safra sıvısı ile bağırsaklara göndererek boşaltım yapar.
d) Kalın Bağırsak :
Kalın bağırsak, ince bağırsaktan kana geçemeyen ve sindirilemeyen besinler ile su, madensel tuzlar, vitaminler, besin atıkları ve safra sıvısının bir süre depolanmasını, burada oluşan atık maddelerin de sindirim sisteminin son bölümü olan anüse iletilip anüsten dışkı yoluyla vücut dışına atılmasını sağlar.
|
