Elektrik enerjisini ışık enerjisine çeviren araçlara ampul (lamba) denir. Üzerinden akım geçen bir iletken tel etrafına görülebilir ışık yayar ve bu özellik kullanılarak lambalar yapılır.
Lambalar, akkor flamanlı lamba ve flüoresan lamba olarak iki çeşittir.
a) Akkor Flamanlı Lamba :
İçindeki büyük dirençli telin akkor hale gelmesi sonucu ışık yayan lambalara akkor flamanlı lamba denir.
Flamanlı lambalarda iki bakır ayak arasında direnci büyük ve erime noktası yüksek olan tungsten metalinden yapılan ince tel (gelincik teli) yani flaman bulunur. Lambadan geçen elektrik akımına karşı flaman direnç gösterir ve ısınarak akkor hale gelip ışık yayar.
▪ Akkor flamanlı lambalarda flamanın oksitlenip kopmaması için flamanın içinde bulunduğu cam tüpün içindeki hava boşaltılıp bunun yerine kimyasal tepkimeye girmeyen He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn gibi soy gazlar doldurulur.
▪ Akkor flamanlı lambalarda kullanılan flamanın direncinin arttırılabilmesi ve elektrik enerjisinin daha fazla ışık enerjisine dönüştürülebilmesi için flaman hem uzun hem de ince yapılmıştır.
▪ Ampuldeki flamanın kopması sonucu lamba patlar ve patlamış lambalarda elektrik akımı iletilemeyeceği için elektrik enerjisi ışık enerjisine çevrilmez ve lamba ışık vermez.
b) Flüoresan Lamba :
Elektrik ve manyetik etkilerle ışık yayan lambalara flüoresan lamba denir. Flüoresan lambanın, içerisinde çok az cıva ve bir miktar da soy gaz bulunur. Lambayı oluşturan cam tüpün iç yüzeyi çok ince fosfor tabakasıyla kaplıdır.
Flüoresan lambada cam tüpün her iki ucunda bulunan elektrotlara uygulanan gerilim bu elektrotların birinden elektronların kopmasını ve büyük bir hızla diğer elektrota doğru hareket etmesini sağlar. Kopan ve yüksek hızla hareket eden bu elektronlar tüp içerisinde gaz halinde bulunan cıva atomlarıyla çarpışır. Bu sırada cıva atomları insan gözünün algılayamadığı mor ötesi ışıma yapar. Bu mor ötesi ışın cam tüpün iç yüzeyini kaplayan fosfora çarptığında görünür ışık meydana gelir.
|
