ELEKTRİK DEVRESİ VE DEVRE ELEMANLARI
Basit bir elektrik devresinde bir elektrik enerjisi kaynağı,iletken bir kablo ,bir ampul ve bir anahtar bulunur.
  
|
Devre elemanı
|
Devre elemanın görevi
|
|
Pil
|
Elektrik enerjisi kaynağıdır
|
|
Anahtar
|
Devreyi açıp kapamaya yarar
|
|
Ampul
|
Elektrik enerjisini ışık enerjisine dönüştürür
|
|
İletken tel
|
Elektrik enerjisini ampule iletir
|
İLETKEN VE YALITKAN MADDELER
İLETKEN MADDELER
Elektriği ileten maddelere iletken denir.
- Bütün metaller iyi iletkendir.
- Bakır ve alüminyum iletken olarak en çok kullanılan metallerdendir.
- Altın, gümüş,bakır,çinko,demir,alüminyum,nikel vb.
-Metaller içinde en iyi iletken gümüş ve sonra bakır ve
altındır.
 
- Tuzlu su, limonlu su, deniz suyu, asitli su, maden suyu, sirke gibi çözelti adı verilen karışımlarda iletken özellik gösterirler.
- Toprak, insan vücudu, kurşun kalem içi de yine iletkendir.
à İletkenlik maddenin yapısal bir özelliğidir.Bu özellik sayesinde hayatımızın pek çok alanında iletkenleri kullanıyoruz.
Gelişmiş teknoloji ürünlerinin günlük yaşantımızdaki önemini biliyoruz.Bu ürünler evlerde ,okullarda ,hastanelerde,iş yerlerinde,fabrikalarda ,arabalarda ,oyuncaklarda vb. her yerde kullanılmaktadır.
Kiminin kullanılması için küçük enerji kaynakları, gerekirken kimi için oldukça büyük enerji kaynakları gerekiyor.
 
Elektrik enerjisini iletkenlerden az, yalıtkanlardan daha fazla iletebilen maddelere yarı iletken maddeler denir.
Silisyum, germanyum, karbon (kömür), bakır oksit yarı iletken maddelerdir.
Elektrik enerjisini iletkenlerden daha iyi iletebilen maddelere süper iletken maddeler denir.
Altın, gümüş, platin süper iletken maddelerdir. (Süper iletkenler sıcaklık azaldığında direnç küçüldüğü için elektrik akımını daha iyi iletirler).
YALITKAN MADDELER
Elektriği geçirmeyen maddelere yalıtkan denir.
Tahta, porselen, seramik, yağmur suyu, saf su, şekerli su, ebonit çubuk
  
,alkol, kauçuk, cam, plâstik, hava, kağıt, karton, yalıtkan maddedir.
    
Yalıtkan olan sıvılar, yüksek elektrik enerjisi altında iletken hale geçebilirler.
Aslında,yalıtkanlara uygun koşullar sağlandığında az da olsa iletken olabiliyorlar!
Örneğin yalıtkan olarak bildiğimiz hava nedense yıldırım ve şimşek gibi doğa olaylarında iletken olabiliyor değil mi?
Hatta oluşan elektrik enerjisi miktarı oldukça fazla olduğu için yıldırım düştüğü yere çok zarar veriyor.Yeşil bir alanda gördüğünüz bir kısmı yanmış görünen ağaca yıldırım düşmüş olabilir.
Geçtiğimiz yıllarda yağmur altında oynanan futbol maçlarında ne yazık ki yıldırım isabet etmesinden dolayı ölen sporcular olmuştur.Bu örnekler yalıtkan olarak tanımladığımız hava ve yağmur suyunun bazı koşullarda iletken hale geldiğini gösterir.
Bir elektrik boşalması olan şimşek ve yıldırım yalıtkan havanın iletken olmasına neden olur.Bu olay bize gazlarında iletken olabildiğini gösterir.
Aydınlatmada kullanılan floresan
lambalar ve reklam tabelalarında kullanılan neon lambalar, gazların özel koşullarda
iletkenlik kazanmasından yararlanılarak yapılmıştır.
İletken ve yalıtkan maddelere örnekler
|
Madde
|
iletken
|
yalıtkan
|
|
Cam
|
|
+
|
|
Plastik
|
|
+
|
|
Demir
|
+
|
|
|
Çelik
|
+
|
|
|
Şekerli su
|
|
+
|
|
Asetonlu su
|
|
+
|
|
Islak tahta
|
+
|
|
|
Çinko
|
+
|
|
|
karbon
|
|
|
Elektrik çarpmalarına karşı alınması gereken önlemler
*Saç kurutucusunu ve elektrikli ısıtıcıyı banyo küvetinin ve lavabonun yakınlarına koymayın
*Islak ortamda elektrikli cihaz çalıştırmayın Banyoda saç kurutucusu kullanmayın
*Prizlere emniyet kapağı takın
*Evde topraklı priz kullanın
*Yuvasından çıkmış telleri açıkta kalmış prizleri tamir ettirin
*Sigortaları tel sararak yenilemeyin orijinal malzeme kullanın
*Elektrikli cihazları fişe takmadan önce kapalı olduklarına emin olun
*Elektrikli ev aletlerini kullanım talimatlarına uygun kullanın
*Sigortayı kapatmadan elektrikle ilgili hiçbir iş yapmayın
*Evi uzunca bir süre terk edecekseniz sigortaları kapatın
*Ekmek kızartma aletini kahvaltı masasına almayın İçinde sıkışan dilimi çatal bıçak gibi nesnelerle kurcalamayın
*Sıcak ütüyü kablosunun üstüne koymayın
*Elektrikle uğraşırken kalın lastik tabanlı ayakkabı giyin
*Elektrik çarpmalarında yapılması gerekenler
*Elektriği kesmek için sigortaları kullanın
*Lastik tabanlı ayakkabı giyin kuru bir lastik eldiven takın
*Elektrik akımını iletmeyecek kuru bir cismin üzerine çıkın
*Elektrik çarpan kişinin yakınındaki kablo gibi iletkenleri yalıtkan bir çubukla uzaklaştırın
*Hastayı giysilerinden çekerek bölgeden uzaklaştırın
*Elektrik çarpan kişiye kalın lastik tabanlı ayakkabınız yoksa dokunmayın
*Sigortaları kapatmadan yaralıya temas etmeyin
*Çıplak elle çarpılmış kişiye dokunmayın
|
