Elektromıknatıs ve Yapısı

Elektrik akımının etkisiyle mıknatıslık özelliği gösterebilen magnetik maddelere elektromıknatıs denir. Elektromıknatıs yapılırken bir magnetik madde (demir çivi), iletken tel (bakır) ve üreteç yani elektrik akımı kaynağı kullanılır. İletken tel magnetik madde (demir çivi) üzerine sarılır ve iletken telin açıkta kalan uçları üretecin kutuplarına bağlanır. İletken telden elektrik akımı geçirildiğinde magnetik madde yani demir çivi mıknatıslık özelliği gösterir.
• Elektromıknatıslar, çubuk mıknatısın bütün özelliklerini taşırlar. Çubuk mıknatıs gibi N ve S olmak üzere iki kutbu vardır ve bu kutuplar arasında magnetik alan kuvvet çizgileri yani magnetik alan oluşturur.
• Magnetik alan kuvvet çizgilerinin yani magnetik alanın yönü N`den S`ye doğrudur.
• Elektromıknatısın kutuplarının yönü iletkenden geçen akım yönüne bağlıdır. Elektromıknatısın bağlandığı üretecin kutupları değiştirilirse elektromıknatısın kutupları da dolayısıyla magnetik alanın yönü de değişir.
• Elektromıknatısın magnetik alanının yani çekim gücünün yani magnetik alan kuvvet çizgilerinin sayısını arttırmak için;
– Demir çivinin (bobinin) üzerindeki iletken telin sarım sayısı arttırılmalıdır.
– Elektrik akımının şiddeti yani üretecin şiddeti arttırılmalıdır.
– (Bobin kullanılıp içerine demir çekirdek konmalıdır).
• Elektromıknatısın kutupları yani elektromıknatısın magnetik alanının yönü SAĞ EL KURALI ile bulunur.

1. Sağ el kuralında;
– Sağ elin dört parmağı akım yönünü gösterir.
– Sağ elin baş parmağı magnetik alan yönünü gösterir (magnetik alan N`den S`ye doğrudur).

2. Sağ el kuralında;
– Sağ elin baş parmağı akım yönünü gösterir. (Akım yönü, çizilen elektromıknatıs şekline göre değişkenlik gösterebilir).
– Sağ elin dört parmağının kapanma yönü magnetik alan yönünü gösterir (magnetik alan N`den S`ye doğrudur).

NOT : 1- Elektromıknatıslar; sanayide, kapı zilinde, radyoda, televizyonda, telgrafta, ü
telefonda, motorda, dinamoda, hoparlörde, amplifikatörde, adaptörde kullanılır.








DENEYLER :

1- Elektromıknatıs yapımı.
2- Elektromıknatısın şiddetinin, iletken telin sarım sayısına ve üretecin şiddetine bağlı olarak değişimi.
3- Elektromıknatısın kutuplarının yönünün, üretecin yani elektrik akımının yönüne bağlı olarak değişimi.
 

Hazırlayan: Murat ÜSTÜNDAĞ
Kayseri Mithatpaşa İlköğretim Okulu Fen ve Teknoloji Öğretmeni