Bir cismin ya da bir sistemin iş yapabilme yeteneğine enerji denir. Enerji E ile gösterilir ve skaler büyüklüktür. Enerji madde değildir fakat maddeye ait olan bir özelliktir.
▪ İş ve enerji daima birbirine eşittir.
▪ İş ve enerji birimleri aynıdır.
▪ Bir cismin ya da sistemin iş yapabilmesi için enerji gereklidir.
▪ İş yapabilen her cismin ya da sistemin enerjisi vardır.
▪ İş yapan cisimler ya da sistemler enerji kazanır, işi yaparken de enerji harcar.
İş = Enerji
W = E
İş Birimleri = Enerji Birimleri
Doğada farklı enerji türleri vardır. Bunlar;
▪ Mekanik Enerji
▪ Nükleer Enerji
▪ Isı Enerjisi
▪ Ses Enerjisi
▪ Işık Enerjisi
▪ Rüzgar Enerjisi
▪ Elektrik Enerjisi
▪ Su Enerjisi
▪ Güneş Enerjisi
▪ Jeotermal Enerji
▪ Kimyasal Enerji
▪ Elektromanyetik Enerji
Mekanik enerji, kinetik enerji ve potansiyel enerji olarak iki çeşittir.
ÖRNEKLER :
1- Halteri kaldıran sporcu, yürüyen kişi, hareket eden otomobil iş yapar, iş yaparken enerji harcar ve yaptığı iş sonucu tekrar enerji kazanır.
2- Ellerin birbirine sürtünmesi sonucu hareket enerjisi ısı enerjisine dönüşür.
3- Maddelerin kimyasal bağlarında depolanan enerji kimyasal enerjidir.
▪ Odun, kömür, fuel–oil gibi fosil yakıtlar yandığında kimyasal enerji ısı ve ışık enerjisine dönüşür.
▪ Besinlerdeki kimyasal enerji besinlerin solunumu sonucu açığa çıkar ve çeşitli enerjilere (ısı, hareket gibi) dönüşür.
4- Hareket halindeki elektrik yüklerinin sahip olduğu enerji elektromanyetik enerjidir. Bu enerji ısı ve ışık enerjisine dönüşür.
5- Atom çekirdeğinde depolanan enerji nükleer enerjidir. Çekirdek parçalandığında bu enerji ısı ve ışık enerjisine dönüşür.
6- Barajda toplanan suda, gerilen ve sıkıştırılan ok, yay veya lastikte, depolanmış su buharında, belli bir yüksekliğe çıkarılan cisimde, aküde, kömür, petrol ve doğal gazda, besinlerde depolanan enerji potansiyel enerjidir.
7- Eğimli yolda arabanın itilerek yukarı çıkarılması için enerji harcanır ve iş yapılır. Araba yukarı çıkınca farklı türden enerji kazanır. Araba buradan tekrar serbest bırakılırsa sahip olduğu enerji ile iş yapar ve farklı türden enerji kazanır.
8- Güneş enerjisi ısı ve ışık enerjisine dönüşür. Bitkiler, güneş enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürerek fotosentez olayını gerçekleştirirler.
9- Bir futbolcu, ayağı ile topa vurup top ileri doğru fırladığında iş yapar. Futbolcu bu iş için besinlerden elde ettiği ve depoladığı enerjiyi kullanır.
10- Rüzgar enerjisi yaprak veya şemsiyeyi uçurabilir ve iş yapar.
11- Sıkıştırılan bir yay, önüne konulan bir cismi sahip olduğu enerji ile itebilir ve iş yapar.
12- Pilde depolanan kimyasal enerji, pil ile çalışan bir oyuncak arabanın hareket etmesini sağlayarak iş yapar.
|
