HÂL DEĞİŞİMLERİ
Maddeler ısı etkisi ile hâl değiştirebilirler. Su yeterince soğuduğunda donar,
buz hâlini alır. Buz suyun katı hâlidir. Çeşmeden akan su, dereler, göller ve
denizler suyun sıvı hâline örnektir. Kaynamakta olan çaydanlıktan çıkan su
buharı ise suyun gaz hâlidir.
Dondurma ve çikolata sıcağın etkisi ile erimeye başlar.
Erime ve Donma
Katı bir maddenin ısı alarak sıvı hale gelmesine erime denir. Sıvı bir
maddenin ısı kaybederek katı hâle gelmesine donma denir.
Erime ve donma birbirinin tersidir. Katı hâldeki çikolatayı ısı etkisi ile
eritip kalıplara döktüğümüzde çikolata ısı kaybeder. Donar ve
tekrar katı hâle gelir.
Buharlaşma ve Yoğuşma
Sıvı bir maddenin ısı etkisiyle gaz haline gelmesine buharlaşma denir.
Çaydanlıkta kaynayan sudan çıkan buhar suyun gaz hâline iyi bir örnektir.
Gaz hâlindeki bir maddenin ısı kaybederek sıvı hâle gelmesine ise yoğuşma denir. Çaydanlıktan çıkan su buharına soğuk tencere kapağı tuttuğumuzda kapak
üzerinde su damlacıkları oluşur.
Doğada Su Döngüsü
Yeryüzündeki sular yerle gök arasında durmadan devam eden bir döngü içindedir.
Bunun nedeni suyun halden hale geçmesidir. Güneş`in etkisiyle buharlaşan sular
gök yüzünde bulutları oluşturur. Bulutlar çok küçük su damlacıklarından oluşur.
Soğuk bir hava tabakasına rastlayınca ısı kaybettikleri için bulutlardan yoğuşma
çoğalır. Yoğuşmayla ağırlaşan su damlacıkları yer yüzüne doğru düşmeye başlar.
Buna yağmur denir. Bazen soğuk hava tabakası buluttaki su damlacıklarını
doldurur. Bu durum kar yağmasına neden olur. Dolu ise yağmur damlalarının daha
soğuk bir hava tabakasına rastlayarak donması sonucu oluşur. Yeryüzüne
yağışlarla tekrar dönen su yine Güneş`in etkisiyle buharlaşarak gökyüzüne
yükselir. Böylece yeryüzündeki su dengesi sürekli olarak korunmuş olur.
|
