Günümüz insanının hayatının her safhasını etkileyen teknolojik gelişmeleri algılayıp yorumlayabilmesi için temel bir FİZİK genel kültürü eğitiminden geçirilmesi gereklidir.
HAREKET
İçinde bulunduğumuz otobüs hareket halinde ise pencereden dışarıya baktığımızda,ağaçların ya da elektrik direklerinin geriye doğru uzaklaştığını görürüz.Yalnız otobüsteki yolculara bakarak hareket edip etmediğimizi anlayamayız.Öte yandan başka bir otobüs yanımızda, bizimle aynı yönde ve aynı hızla yol alırsa,ona baktığımızda kendimizi ve onu duruyormuş gibi algılarız.Ya da yanımızdan bizimle ters yönde bir otobüs geçse,onu olduğundan daha hızlı gidiyormuş sanırız.
Tüm bu olaylar hareketin bağıl bir olay olduğunu yani başka cisimlere bakmadan hareket etmediğimizin anlaşılamayacağını gösterir.
HIZ-SÜRAT
“Bir cisim hareketi sırasında 100m yol alıyor” dediğimiz zaman ,hareketin nasıl ve hangi doğrultuda meydana geldiğiyle ilgilenmiyoruz.Böyle bir yolun zamana oranı süratı verir.
Bu ifadeyi “Bir cisim hareketi sırasında doğuya doğru veya x ekseni boyunca 100m yol alıyor” şeklinde değiştirirsek;hareketin yönünü ve takip edilen yolun durumunu da vermiş oluruz.İşte burada verilen yolun zamana oranı hızı verir.
DAİRESEL HAREKET
Dişli çarkların dönmesi,arabanın tekerleğinin dönmesi,Ay`ın Dünya ,Dünya`nın Güneş etrafında dönmesi birer dairesel harekettir.
ESNEKLİK
Ağırlık ölçümünde kullanılan dinamometre,yaylı kantar ucu,baskül gibi araçlar koltuk,kanepe,yaylı yataklar ve yaylı müzik aletleri katıların esneklik özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır
BUHARLAŞMA
Sabit basınç altında ,her sıcaklıkta buharlaşma meydana gelebilir.
Kışın dışarıya ıslak çamaşırları astığımızda,buharlaşma meydana gelir.
Buharlaşma olayında çevreden ısı alınır.Örneğin buzdolabında özel bir sıvı,gaz haline geçerken çevresinden ısı alır.Böylece soğutma işlemi gerçekleşmiş olur.
Terleyen insanın bir süre sonra üşümesi de bu şekildedir.Ter damlacıkları vücudun ısısını alarak buharlaştığı için terleyen insan ısı kaybederek üşür.
IŞIMA İLE ISI İLETİMİ-YALITIMI
Termosların hem içi hem de dışı parlak yapılır.İçinin parlak olmasının nedeni sıcak maddelerin ısısısının termosun parlak yüzeyine çarparak geri dönmesi içindir.Isı iç duvarlardan yansıdığı için dışarı akmaz.Termosun içine soğuk su konulduğunda,bunun ısınması istenmez.Dışarıdan ısı,termosun dışındaki parlak yüzeye çarpar ve yansır.Böylece termosun içine ısı girmez.
KAYNAYAN SIVILAR NEDEN FOKURDAR?
Sıvıların içinde erimiş gaz kabarcıkları bulunur.Sıvının dışındaki açık hava basıncı gaz kabarcıklarının dışarıya çıkmasını engeller.Sıvıyı ısıtmaya başladığımızda gaz kabarcıkları güçlenmeye başlar.Isıtma işlemine devam edildiğinde,gaz kabarcıklarının basıncı açık hava basıncına eşit hale gelir.Gaz kabarcıkları dışarı çıkar.
ELEKTROSTATİK
Günlük hayatta;yünlü bir kumaş parçasına sürtülen tarağın kağıt parçalarını çektiğini,kazağımızı çıkarırken kıvılcımlar görüp çıtırtılar duyulduğunu,otomobillerde bir müddet yolculuk yaptıktan sonra,otomobilin dıştaki motor aksamına dokunulduğunda geçici bir elektrik şoku hissedilir.
Bütün haberleşme sistemlerinden bilgisayarlara, kullandığımız elektronik malzemelerin çalışma sistemlerinde,enerjinin bir yerden başka yere nakledilmesinden cisimlerin şeklini muhafaza etmesine kadar birçok olay,elektrostatik dediğimiz bir kuvvete bağlıdır.
ENERJİ
Bir barajda depolanan su,sıkıştırılmış yay,depolanmış su buharı,hareket halindeki bir cisim enerjiye sahiptir.
FOTOELEKTRİK OLAY
Fotosel,ışığın düşmesiyle çalıştığından devrede bir anahtar gibi kullanılabilir.Böylece ışık sönünce yanan,ışık yanınca sönen gece lambaları,güneş batınca yanan,doğunca sönen sokak lambaları yapılabilir.
Virajları Dönen Araçlara Etkiyen Kuvvetler
Araçların güvenli dönebilmesi için tekerleklerle yer arasındaki fs sürtünme kuvveti,F merkezkaç kuvvetinden büyük olmalıdır.
Virajlarda sürtünmenin yetersiz olacağı düşünülerek,savrulmayı önlemek için yola içe doğru eğim verilir.
HAZIRLAYAN :NUR AYDIN |
