Dünya , Güneş ve Ay hakkında çok eski zamanlardan beri şu iddia ve görüşler ortaya atılmıştır:
Mısırlılar: Dünya ortası çukur bir tepsidir.
Babilliler:Dünya denizde yüzen bir disktir.,
Anaximenes: Dünya havada uçan bir tepsi ve Güneş de hava uçan bir yapraktır.
Hintliler: Dünya dört adet filin sırtında duran büyük bir dairedir. Bu dört fil ise, denizde yüzen devasa bir kaplumbağanın sırtında durmaktadır.
Dünya`nın yuvarlak olduğunu ileri süren ilk insan Pisagor`dur. Pisagor`dan 200 yıl kadar sonra Aristo da aynı şeyi iddia etmiştir. Müslüman Türk bilim adamı El – Biruni 10.yüzyılda (günümüzden 1000 yıl kadar önce), Dünya`nı küre şeklinde olduğunu ve bir yerçekimine sahip olduğunu keşfetmiştir.
Macellan, Dünya çevresini ilk dolaşan denizcidir. Dünya`nın yuvarlak olduğunu açıklayan ilk Avrupalılar,16. Yüzyılda Kopernik ve 17. Yüzyılda Galile olmuştur. Günümüzde Dünya , Güneş ve Ay ‘ın şekilleri ve büyüklükleri hakkında gelişmiş teleskoplar yardımı ile sağlam ve bilimsel veriler elde edilmektedir.
1-ŞEKİL VE BÜYÜKLÜKLERİ
Güneş
Dünya, Güneş ve Ay, küreye benzer bir yapıya sahiptirler. Dünya , Güneş ve Ay`ın şekilleri birbirine çok benzer ama büyüklükleri çok farklıdır. Dünya`nın çapı, Ay`ın çapının 4 katıdır. Güneş`in çapı ise Dünya`nın çapının 100 katıdır. Buna göre, Güneş`in çapı Ay`ın çapının 400 katıdır.
GÜNEŞ > DÜNYA > AY
Başka bir kıyaslamaya göre, Dünya`nın içine 64 tane Ay sığabilirken, Güneş`in içine bir milyon (1 000 000 ) adet Dünya sığmaktadır.
Güneş _______________ Basketbol topu
Dünya _______________ Leblebi tanesi
Ay _______________ Yarım pirinç tanesi
2-GÜNEŞ VE AY`IN DÜNYA`YA UZAKLIKLARI
Güneş , Dünya ve Ay büyüklük bakımından birbirinden çok farklı olduğu halde; Dünya`dan bakınca ikisini de yaklaşık aynı büyüklükte görürüz. Bunun nedeni Ay`ın Dünya`ya Güneş`ten daha yakın olmasıdır. Çünkü cisimler,uzaklaştıkça daha küçük, yaklaştıkça daha büyük görünürler. Gerçekte ise Güneş, Dünya`ya Ay`dan daha uzaktır.
Güneş`in yarıçapı:700 000 km Dünya `nın yarıçapı:6400 km Ay`ın yarıçapı:1740 km
Buna göre, Güneş`in hacmi, Dünya`nın hacminin 1 300 000 ( Bir milyon üç yüz bin ) katıdır.
DÜNYA`MIZ YERİNDE DURAMIYOR
Dünya`nın iki türlü hareketi vardır:
1-Kendi ekseni etrafındaki hareketi
2- Güneş etrafındaki hareketi
1-Dünya`nın Kendi Ekseni Etrafındaki Hareketi:
Dünya`nın kendi ekseni etrafında dönmesi sonucunda gece ve gündüz oluşur. Dünya bu dönme hareketini 24 saatte tamamlar. Bu 24 saatlik süreye bir gün denir. Güneş`in doğuşundan batışına kadar geçen süreye gündüz denir. Güneş`in batışından doğuşuna kadar geçen süreye gece denir. Gece ve gündüz sürekli olarak birbirini takip eder. Dünya kendi ekseni etrafında dönmeseydi, bir tarafında devamlı olarak gece, diğer tarafında ise gündüz yaşanırdı.
2-Dünya`nın Güneş Etrafındaki Hareketi:
Dünya kendi ekseni etrafında dönerken aynı zamanda Güneş`in de çevresinde dolanmaktadır. Dünya Güneş etrafındaki bir tam dolanımını 365 gün 6 saatte tamamlar. Bu süreye bir yıl denir. Dünya`nın Güneş etrafındaki hareketi sonucu mevsimler oluşur.
Not: Dünya ve Güneş`in hareketleri sonucu yıl,mevsim,ay ,hafta ve gün gibi zaman dilimleri oluşur.
AY`IN HAREKETLERİ
Ay`ın üç çeşit hareketi vardır:
1-Kendi ekseni etrafındaki hareketi
2- Dünya`nın çevresindeki hareketi,
3- Dünya ile birlikte Güneş`in etrafındaki hareketi,
Dünya, Güneş etrafında dolanırken, Ay da Dünya etrafında dolanır. Ay, Dünya etrafında dolandığı gibi kendi ekseni etrafında da dolanır. Ay`ın kendi ekseni etrafındaki dönme süresi, Dünya etrafındaki dönme süresine eşittir. Bu nedenle biz hep Ay`ın aynı yüzünü görürüz. Diğer yüzünü göremeyiz. Ay, Dünya etrafındaki bir dolanımını 28 gün 7 saatte tamamlar. Dünya`dan bakılınca görünen en büyük gök cimi olan Ay, aslında hem Dünya`dan , hem de Güneş`ten çok daha küçüktür.
Not: Ay`ın etkisi ile Dünya`daki deniz ve okyanus sularının alçalıp yükselmesi olayına gel-git (med-cezir) denir. Gel-git olayından yararlanılarak enerji üretilmektedir.
AY`IN EVRELERİ
Ay`ın evreleri düzenli olarak tekrar eden bir doğa olayıdır. Ay`ın dört temel evresi vardır:
1-Yeni Ay
2-İlk Dördün
3-Dolunay
4-Son Dördün
1-YENİ AY: Ay, Güneş ile Dünya arasındadır. Ay`ın Dünya`ya bakan yüzü karanlıktır ve Dünya`dan görülemez. Bu evreye Yeni ay evresi denir.
2-İLK DÖRDÜN: Yeni ay evresinden yaklaşık bir hafta sonra, Ay`ın Dünya`ya bakan yüzünün sağ yarısı Dünya`dan görünür. Bu evreye ilk dördün evresi denir.
3-DOLUNAY: İlk dördün evresinden yaklaşık bir hafta sonra, Ay`ın Dünya`ya bakan yüzü tamamen ve aydınlık olarak görünür. Bu evreye dolunay evresi denir.
4-SON DÖRDÜN: Dolunay evresinden yaklaşık bir hafta sonra, Ay`ın Dünya`ya bakan yüzünün sol yarısı Dünya`dan görünür. Bu evreye son dördün evresi denir.
|
