Hücreden Organizmaya 2

Hücreden Organizmaya :
Canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için beslenme, solunum, dolaşım, boşaltım, üreme gibi yaşamsal faaliyetleri gerçekleştirirler.
Tek hücreli canlılarda yaşamsal faaliyetler tek hücre içerisindeki organeller tarafından gerçekleştirilir.
Çok hücreli canlılarda yaşamsal faaliyetler tek bir hücre tarafından değil hücre toplulukları tarafından gerçekleştirilir.
Çok hücreli canlıları oluşturan hücrelerin hepsi aynı yapıda ve görevde değildirler. Canlı vücudunu oluşturan hücreler görevlerine göre farklı özellikler kazanmışlardır. Canlı vücudunu oluşturan hücrelerden bazıları birleşerek üreme görevini, bazıları birleşerek destek ve hareket görevini, bazıları birleşerek besinleri veya çeşitli gazları (oksijen ve karbondioksit) taşıma görevini, bazıları da birleşerek koruma görevini yerine getirirler.
Çok hücreli canlılarda yapı ve görevleri aynı olan hücrelerin oluşturduğu hücre topluluklarına doku denir. Bitki ve hayvanlarda bulunan dokular birbirlerinden farklıdır. Bitkilerin yapısında bulunan dokulara bitkisel dokular, hayvanların yapısında bulunan dokulara hayvansal dokular denir.
Çok hücreli canlılarda dokuların oluşmasıyla dokular arasında işbölümü ortaya çıkmıştır.
İnsan vücudunda kan, kas, kemik, sinir, yağ, destek, salgı, epitel doku gibi çeşitli dokular bulunur. Her dokuyu oluşturan hücrelerin şekli, görevi, yapısı, büyüklüğü ve dizilişi o dokuya özgüdür. Bir dokunun hücresi ile başka bir dokunun hücresinin şekli, görevi, yapısı, büyüklüğü ve dizilişi farklıdır.
Çok hücreli canlılarda aynı yapı ve görevdeki hücreler birleşerek DOKULARI, dokular birleşerek ORGANLARI, organlar birleşerek SİSTEMLERİ, sistemler de birleşerek CANLI ORGANİZMAYI (CANLI VÜCUDUNU) oluştururlar.

HÜCRE → DOKU → ORGAN → SİSTEM → CANLI ORGANİZMA(CANLI VÜCUDU)

ÖRNEK : • İnsanda, kemik hücreleri birleşerek kemik dokusunu, kemik dokusu
birleşerek vücudun değişik yerlerindeki kemikleri, vücuttaki bütün kemikler de birleşerek iskelet sistemini oluştururlar.
• İnsanda, kas hücreleri birleşerek kas dokusunu, kas dokusu birleşerek vücudun değişik yerlerindeki kasları, vücuttaki bütün kaslar da birleşerek kas sistemini oluştururlar.
• İnsan vücudunda bu şekilde oluşan kas, solunum, dolaşım, boşaltım, sindirim, sinir, üreme gibi sistemler de birleşerek canlı vücudunu oluştururlar.

HÜCRE DOKU ORGAN SİSTEM

NOT: 1- Bakteriler, virüsler, mantarlar tek hücreli, insanlar, hayvanlar ve bitkiler çok hücreli
canlılardır.
2- Tek hücreli canlılarda yaşamsal faaliyetler hücre tarafından gerçekleştirilir.
3- Çok hücreli canlılarda yaşamsal faaliyetler hücre toplulukları yani dokular tarafından gerçekleştirilir.
4- Hücrede bulunan organeller kısaca aşağıdaki gibi kodlanabilir.
(PİS KEREM GEL)
5- Hücrede bulunan organellerin tamamı hücre tarafından üretilir. Hücreye alınan (protein, karbonhidrat ve yağ gibi) besin molekülleri hücre tarafından birleştirilerek organeller üretilir. Bu olaylara yapım olayları denir.
6- Hücrede bulunan yıpranmış ve yaşlanmış organeller hücre tarafından parçalanarak yok edilir (veya küçük parçalara ayrılır). Bu olaya yıkım olayları denir.
7- Hücrede gerçekleşen yapım ve yıkım olaylarının tamamına metabolizma denir.
8- Hücrede bulunan organellerden bazıları zarsız, bazıları tek katlı zarla, bazıları da çift katlı zarla çevrilidir.

• Zarsız Organeller : Ribozom – Sentrozom
• Tek Zarlı Organeller : Koful – Lizozom – Golgi Aygıtı –Endoplazmik Retikulum
• Çift Zarlı Organeller : Mitokondri – Plastitler
9- İncelenmesi en kolay hücrelerden biri soğan zarı hücresidir. Çünkü soğan zarı saydam ve hücreleri büyüktür. Üzerine iyot çözeltisi damlatılan soğan zarı, basit bir mikroskop yardımıyla incelendiğinde hücrenin temel kısımları görülebilir. İyot çözeltisi, hücrenin kısımlarını boyayarak belirginleşmesini sağlar.

8. Etkinlik : Hangisi Farklı (Çalışma Kitabı – 16)
Amaç : Bitki ve hayvan hücrelerinin ayrılmasını, hücre ve doku arasındaki farkın
belirtilmesini sağlanması.
Yapılacaklar : • Ders kitabının 22. sayfasındaki resim incelenir ve resimle ilgili
sorular sorulur.
1- Ağacın hücreleri ile Zeynep`in hücreleri arasında benzerlik var mıdır?
2- Zeynep`in kendi hücreleri arasında ne tür farklılıklar vardır?
• Yaprak, sinir, epitel, kas, gövde ve kan hücrelerinin resimleri inceletilir.
• Etkinlikte verilen resimlerle ilgili olarak sorular cevaplanır.
– 1- a) 1, 6
b) 2, 3, 4, 5
– 2- a) 1
b) 6
c) 4 kas doku, 5 epitel doku, 6 gövde dokusu
– 3- 9
– 4- 7, 8

9. Etkinlik : Haydi Eşleştirelim (Çalışma Kitabı – 17)
Amaç : Konu ile ilgili öğrendikleri kavramların pekiştirmelerini, hücre, doku, organ,
sistem ve organizma arasındaki ilişkinin milli birlik ve beraberlikle ilişkilendirilmesini sağlamak.
Yapılacaklar : • Sorulan sorular, cevaplarla eşleştirilir.
• 1–c , 2–a , 3–e , 4–i , 5–g , 6–ı - , 7–m , 8–h , 9–f , 10–l , 11–k , 12–ç
13–b , 14–d , 15–n , 16–j
10. Etkinlik : Bulmaca Çözüyoruz (Çalışma Kitabı – 18)
Amaç : Öğrencilerin konu ile ilgili öğrendiği kavramları hatırlamalarını sağlamaktır.
Yapılacaklar : • Bulmaca sonunda kalan harflerden oluşturulan cümlede CANLININ
EN KÜÇÜK YAPI BİRİMİ HÜCREDİR cevabına ulaşılması beklenir.

Kendimizi Değerlendirelim : (Ders Kitabı – 23)






Hazırlayan : MURAT ÜSTÜNDAĞ