Kanın vücutta taşınmasını sağlayan boru şeklindeki yapılara kan damarı denir. Kan damarları vücudu bir ağ gibi sararak temiz kanın vücuttaki bütün hücrelere iletilmesini ve hücrelerde kirlenen kanın tekrar toplanmasını sağlar.
Kan damarları farklı kalınlıktadır ve yapı ve görevlerine göre atardamarlar, toplardamarlar ve kılcal damarlar olmak üzere üç çeşittir.
a) Atardamarlar :
▪ Kalbin karıncıklarından çıkarlar.
▪ Kalpten vücuda yani organlara kan taşırlar.
▪ Genellikle temiz kan taşırlar. Sadece akciğer atardamarı kirli kan taşır.
▪ Kalbin sol karıncığından çıkan, temiz kanı vücuda taşıyan en büyük atardamar aort atardamarıdır.
▪ Kalbin sağ karıncığından çıkan ve kirli kanı akciğerlere taşıyan atardamar akciğer atardamarıdır.
▪ Atardamarların karıncıklardan çıktığı yerlerde, kalpten gönderilen kanın tekrar kalbe geri dönmesini önleyen yarım ay kapakçıkları bulunur.
▪ Kan akış hızının ve kan basıncının en fazla olduğu damarlardır.
▪ Atardamarlardaki kan, hem karıncıkların kasılmasıyla ortaya çıkan basınç etkisi hem de kendisinin kasılıp gevşemesi sayesinde taşınır.
▪ Atardamarların içi düzdür ve taşınan kanın damar duvarlarına yaptığı baskı yüksek olduğundan duvarı en kalın damarlardır.
b) Toplardamarlar :
▪ Kalbin kulakçıklarına gelirler.
▪ Vücuttaki yani organlardaki kanı kalbe getirirler.
▪ Genellikle kirli kan taşırlar. Sadece akciğer toplardamarı temiz kan taşır.
▪ Kalbin sağ kulakçığına gelen ve vücutta kirlenen kanı kalbe taşıyan toplardamarlar alt ve üst ana toplardamarlarıdır.
▪ Kalbin sol kulakçığına gelen ve akciğerlerde temizlenen kanı kalbe taşıyan toplardamar akciğer toplardamarıdır.
▪ Toplardamarların içinde sadece kalp yönünde açılan kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar, kanın sadece kalbe doğru akmasını sağlar, ters yöndeki hareketi önler.
▪ Kan akış hızı ve kan basıncı atardamarlara göre daha azdır.
▪ Toplardamarlardaki kan, hem kalbin emme kuvveti hem de kendisinin kasılıp gevşemesi sayesinde taşınır.
▪ Toplardamarlar, atardamarlardan daha geniştir ve daha fazla kan taşır.
c) Kılcal Damarlar :
▪ Atardamarlarla toplardamarları birbirine bağlayan ve vücuttaki hücrelerin arasını ağ gibi saran damarlardır.
▪ Atardamarlardan aldığı temiz kandaki besin ve oksijeni hücrelere verir.
▪ Hücrelerde oluşan karbondioksit gazı ile zararlı ve atık maddeleri alarak toplardamarlara verir.
▪ En ince damarlardır.
▪ Kan akış hızı en az olan damarlardır.
▪ Kan ile hücreler arasında madde alışverişini sağlar.
|
