Kimya sektörü ürünleri oldukça geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. Sektör; mineral yakıtlar/yağlar,
inorganik kimyasallar, organik Kimyasallar, eczacılık, gübre, boya, macun, vernik, parfümeri ve koz-
metik, sabun, albüminoid madde, barut,patlayıcı madde, fotoğrafçılık, sinemacılık eşyası, muhtelif
kimyasallar, plastik ve plastikten mamul eşya ve kauçuk ve kauçuktan eşya ürünlerini kapsamaktadır.

Kimya sanayi, pek çok sektöre ara mal ve hammadde temin eden bir sanayi dalı olarak, gerek üretim
gerekse de dış ticarette önemli bir role sahiptir. Kimya sektöründen ham madde kullanılmaksızın
üretilen çok az sayıda ürün bulunmaktadır. Bu kapsamda; tarım ilaçları, sentetik gübreler, veteriner
ilaçları, sentetik elyaflar, sabun, deterjan, temizleyiciler, plastik ham maddeleri, beşeri ilaç sanayi,
kozmetik sanayi, boya, yardımcı maddeler, deri, tekstil, inşaat (boru, levha, kapı, pencere vb.) yapış-
tırıcı, derz, dolgu maddeleri, izolasyon malzemeleri, fotoğraf malzemeleri, barut ve patlayıcılar gibi
birçok sanayi alanına nihai ve ara ürün sağlamaktadır.

 

Kimya ürünleri içerisinde ticarete en çok konu olan petrokimya ürünlerinin ana maddesi, ham petrol-
den üretilen ürünlerden biri olan “nafta”dır. Süreç, ham petrolden naftanın ve LPG`nin, bunlardan da
etilen, propilen, benzen, paraksilen vb ürünlerin üretilmesi ve bu maddelerden de alçak yoğunluklu
polietilen (AYPE), yüksek yoğunluklu polietilen (YYPE), polipropilen gibi plastik, kauçuk vb sektörle-
rin hammaddesinin üretilmesi şeklinde gerçekleşmektedir.

TÜRKİYE`DE KİMYA SEKTÖRÜ
Türk kimya endüstrisi, ağırlıklı olarak petrokimya, sabun, deterjan, gübre, ilaç, boya-vernik, sentetik
elyaf, soda gibi çeşitli kimyasal hammadde ve tüketim ürünlerinin üretiminin gerçekleştirildiği tesis-
lerden oluşmaktadır. Sektörde faaliyet gösteren firmalar ölçek ve sermaye kaynakları açısından fark-
lılık göstermektedir. Sektörde faaliyet gösteren firmaların önemli bir kısmı küçük ve orta ölçekli iş-
letmelerden oluşmakla birlikte, büyük ölçekli firmalar ile çok uluslu şirketler de faaliyet göstermek-
tedir.

Kimya sektörü ithalata bağımlı bir sektördür. Kullanılan hammaddenin yüzde 70`i ithal edilmekte,
%30`u ise yerli üretimle karşılanmaktadır.

Plastik üretimin ana girdisi %90 oranında petrokimya sektöründen sağlanmaktadır. Petrokimya sek-
törü ise büyük ölçekli, sermaye ve teknoloji yoğun bir sektördür. Plastik ve kauçuk sektörü %90`ın
üzerinde ithalata bağımlı bir sektördür.

Kimya Sanayi, lojistik önemi açısından çoğunlukla ülkenin kıyı bölgelerinde lokalize olmuştur. Petrol
ve petrol ürünleri, deterjan, sabun, ilaç kimyasalları, boya gibi ürünleri üreten kimya firmalarının ço-
ğu Marmara Bölgesinin üç büyük sanayi ili olan İstanbul, Kocaeli ve Sakarya`da, Ege Bölgesinde İz-
mir`de yerleşim gösterirken, gübre ve petrol ürünleri firmalarının çoğu Akdeniz Bölgesinde toplan-
mıştır. Ayrıca Akdeniz bölgesinde ana ham maddelerden olan soda, bikromat gibi önemli üretim
merkezleri de bulunmaktadır. Karadeniz Bölgesi`nde ise gübre fabrikaları göze çarpmaktadır.


Kimya sektöründe yaklaşık 2600 kimyasal madde ve müstahzarları üretilmekte ve bu üretimlerde
kullanılan yöntem ve teknolojilerin bir kısmı küresel rekabete ayak uydurabilecek seviyededir. An-
cak, plastik sektöründe plastik hammaddede yerli üretimin yetersiz oluşu, deterjan, temizlik ürünle-
ri, sabun, tabii kauçuk gibi sektörlerde hammadde açısından dışa bağımlı olması sektörün gelişimi
için önemli bir engeldir.


Türkiye`deki en büyük petrokimya şirketi eskiden bir kamu kuruluşu olan ve 2007 yılında özelleştiri-
len Petkim`dir. Petkim`in öz sermayesinin % 51`i 2,04 milyar ABD doları bedelle Socar-Turcas tarafın-
dan satın alınmıştır. Şirketin % 10`u hâlen Özelleştirme İdaresi Başkanlığı`na aittir ve kalan % 39 hisse-
si ise İstanbul Menkul Kıymetler Borsası`nda halka açık olarak işlem görmektedir. Petkim`in İzmir`de-
ki Aliağa petrokimya tesisinin yıllık kapasitesi 3,2 milyon tondur. Petkim`in ürün yelpazesi içinde
LDPE, HDPE, PVC ve PP ürünleri, masterbatch`ler, elyaf ve aromatikler yer almaktadır. Bu ürünler
inşaat, elektrik, elektronik, ambalaj, tekstil ve ayrıca tıp, boya, deterjan ve kozmetik sektörleri açı-
sından önem taşımaktadır.

KİMYA ENDÜSTRİSİ MESLEK DALLARI
Kimya endüstrisi çok geniş alandan oluşan bir sektör ol-
duğu için çok çeşitli meslek dallarından kişiler bu alanda
çalışmaktadır. Petrokimya ve diğer kimyasal elementle-
rin rezervlerinin keşfedilip çıkarılması ve işlenmesi süre-
cinde maden mühendisliği, petrol mühendisliği, kimya
mühendisliği gibi yüksek öğrenim gerektiren meslekle-
rin yanında bu alanda birçok teknik eleman da görev
yapmaktadır.

Hazır gıdalarda kullanılan kimyasal maddeler için gıda mühendisliği, tıbbi ilaç ve kozmetik ürünlerin
üretiminde biyo-kimya alanında uzman tıp doktorluğu, zirai ilaç ve gübre üretiminde görev alan ziraat
mühendisliği gibi daha birçok meslek dalını, kimya endüstrisinde görev alan meslek dalları arasında
sayabiliriz.








Kimya endüstrisinin bazı ürünlerinde ileri teknoloji gerektirmektedir. Bu nedenle kimya endüstrisi,
araştırma ve geliştirme çalışmalarının en yoğun yapıldığı alanlardandır. Bu alanda araştırma yapan
kimyagerler farklı özelliklere sahip bileşikleri farklı alanlarda test etmektedirler. Nano teknolojinin
kimya endüstrisini ilgilendiren alanlarında çok yüksek getirişi olan ürünlerin üretimi çalışmaları de-
vam etmektedir.

Türkiye, dünya bor rezervlerinin büyük bir bölümüne sahiptir. Bor elementinin gelecekte çok daha
önemli hâle geleceği bilim dünyasında söylenmektedir. Ülke olarak bor ve buna benzer kimyasallara
yönelik araştırma ve geliştirme faaliyetlerini hızlandırmalıyız. Bu alanda yapılan bilimsel çalışmaları
daha detaylı hâle getirebilmek için bu tarz kimyasallar üzerinde branşlaşmayı artırmalıyız. Bu gelişime
paralel olarak ileride belki bor mühendisliği gibi bir meslek dalı da oluşabilir. Siz de gelecekte kimya
endüstrisinde başka hangi meslek alanlarının olabileceği hakkındaki tahminlerinizi söyleyiniz.
 

Hakan ARSLAN /Yalova

Dökümanın pdf  hali