Bir cisme uygulanan kuvvetlerin bileşkesinin yani net kuvvetin sıfır olmasına kuvvetlerin dengesi denir.
Bir cisme uygulanan kuvvete veya kuvvetlerin bileşkesine eşit büyüklükte ve zıt yönde başka bir kuvvetin uygulanmasına kuvvetlerin dengelenmesi, uygulanan bu kuvvete de dengeleyici kuvvet denir.
Bir cisme uygulanan kuvvetlerin bileşkesi yani net kuvvet sıfırsa, kuvvetler birbirini dengeler ve cisim dengededir. Bir cisim dengede ise eylemsizlik prensibine göre önceki hareketine aynen devam eder. Cisim başlangıçta duruyorsa durmaya, hareket halinde ise sabit süratli hareket yapmaya devam eder.
a) Tek Kuvvetin Dengelenmesi :
Cisme etki eden tek bir kuvvet varsa bu kuvvete eşit büyüklükte ve zıt yönde uygulanan diğer kuvvet dengeleyici kuvvettir.
▪ F1 → Cisme uygulanan kuvvet.
▪ F2 → Dengeleyici kuvvet.
▪ F1 = F2 ise R = 0 veya Fnet = 0 olur ve cisim dengededir.
b) İki Veya Daha Fazla Kuvvetin Dengelenmesi :
Bir cisme etki eden iki ya da daha fazla kuvvet varsa bu kuvvetlerin bileşkesine eşit büyüklükte ve zıt yönde uygulanan diğer kuvvet dengeleyici kuvvettir.
Dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde kalan cisimlerin dengede kalabilmesi için cisme uygulanan kuvvetlerin bileşkesine eşit büyüklükte ve zıt yönde dengeleyici kuvvetin uygulanması gerekir. Bunun için de önce cisme uygulanan net kuvvet bulunur. Sonra da cisme uygulanan net kuvvete eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygulanır.
▪ F1, F2 → Cisme uygulanan kuvvetler.
▪ R1 → F1 ve F2 kuvvetlerinin bileşkesi.
▪ R2 → Dengeleyici kuvvet.
▪ Dengeleyici kuvvet ile bileşke kuvvetin; ▪ Doğrultuları aynıdır.
▪ Uygulama noktaları aynıdır.
▪ Büyüklükleri aynıdır.
▪ Yönleri terstir.
▪ R1 = R2 ise R = 0 veya Fnet = 0 olur ve cisim dengededir.
Örnek : Halterci, halteri tutarken yukarı yönde halterin ağırlığına eşit büyüklükte fakat zıt yönde
kuvvet uygular. Yukarı yönde uygulanan kuvvet, aşağı yöndeki halterin ağırlığını dengeler.
|
