DNA ve GENETİK KOD
Kromatin iplik: DNA hücre çekirdeği içerisinde aşağıdaki şekildeki gibi uzun bir iplik şeklinde bulunur.
Bu iplik (Kromatin iplik) hücre bölüneceği zaman kısalıp kalınlaşarak, protein bir kılıfla kaplanıp kromozoma dönüşür.
Kromozom: Hücre çekirdeği içerisinde bulunan kromatin ipliğin bölünme esnasında kısalıp
kalınlaşarak oluşturduğu X şeklindeki yapıdır. İnsanın her hücresinde 46`şar tane kromozom bulunur.
Kromatid: DNA kendini eşleyince bir tane daha kromatit yapılır ve bu kromatitlere kardeş kromatitler
denir. Bu 2 kromatit hücre bölünmesi sırasında birleşerek 1 kromozomu oluştururlar.
DNA: Kalıtsal bilgimizi (genlerimizi) taşıyan özel moleküldür.
Gen: Anne ve babamızdan gelen saç rengi, göz rengi gibi kalıtsal özelliklerimizi taşıyan DNA
parçalarıdır. Genler DNA`nın görev birimidir.
Nükleotit: DNA`nın yapı birimidir. Yani DNA`mız nükleotit denilen küçük yapılardan oluşmuştur.
MİTOZ BÖLÜNME
Mitozun Özellikleri:
* Eşeyli ve eşeysiz üreyen canlılarda, n kromozomlu ve 2n kromozomlu hücrelerde görülür.
*** Eşeysiz üreyen canlılarda çoğalmayı, eşeyli üreyen canlılarda büyüme ve gelişmeyi sağlar.
* Bölünme sonucu kromozom sayısı değişmez.
* Oluşan hücreler ana hücre ile aynı kalıtsal yapıya sahiptir.
* Yani kalıtsal çeşitlilik yoktur.
Hazırlık Evresi : İNTERFAZ
* DNA kendini eşler yani kopyalar.
* Sentrioller kendini eşler.
* Protein ve enerji üretimi hızlanır.
1. Evre : PROFAZ
* Kromatin iplik kısalıp kalınlaşarak kromozomlar oluşur.
* Çekirdek zarı ve çekirdekçik eriyerek kaybolur.
* Sentrioller hücrenin zıt kutuplarına doğru ilerleyerek iğ ipliği oluşturur.
* Kromozomlar bu iğ ipliklerine tutunur.
2. Evre : METAFAZ
* Kromozomlar hücrenin tam ortasına (ekvatoral
düzleme) dizilirler.
* Kromozomların en belirgin olduğu evredir.
3. Evre : ANAFAZ
* Kromozomlar bu evrede kardeş kromatitlere ayrılırlar.
Dikkat edilirse her kutba 4`er kromatit çekiliyor bundan
dolayı kromozom sayısı değişmez!!!
4. Evre : TELOFAZ
Kromozomlar kromatin ipliğe dönüşür.
* Çekirdek zarı ve çekirdekçik tekrar oluşur.
* Sitoplazma hücrenin ortasından
boğumlanarak bölünmeye başlar.
Çekirdek bölünmesini sitoplazma bölünmesi takip
eder. Kalıtsal özellikler ve kromozom sayısı aynı 2
hücre oluşur.
NOT: Bu hücrelerin sitoplazma miktarları ve organel sayıları farklı olabilir.
Bitki ve Hayvan Hücresinde Sitoplazma Bölünmesindeki Farklılık
Hayvan hücresi ile bitki hücresi arasında bölünmede tek farklılık son evrede olan sitoplazma
bölünmesidir. Çünkü bitki hücrelerinde bulunan hücre duvarı (çeperi) esnek değildir ve
boğumlanamaz. Sitoplazma bölünmesi hücrenin ortasına ara (orta) lamel denilen bir duvarın
oluşmasıyla meydana gelir. Orta lamel hücre duvarını oluşturan selüloz maddesinin hücrenin ortasına
birikmesi ile oluşur.
Hazırlayan: Mehmet Yalçın Güngör – Fen Bilimleri Öğretmeni
|
