|
Esnek bir ortamda oluşturulan şekil değişikliğinin veya sarsıntı hareketinin, oluştuğu noktadan başka bir noktaya (etrafına) yayılmasına dalga hareketi denir.
Ses kaynağından çıkan titreşim enerjisinin oluşturduğu sarsıntıya, şekil değişikliğine ses dalgası denir. Seste dalgalar halinde yayılabilen bir enerji türüdür.
Bir cismin sabit bir nokta etrafında yaptığı ileri – geri gidip gelme hareketine titreşim hareketi denir. Ses kaynakları aldığı çeşitli enerjiler sayesinde titreşim hareketi yapar ve sahip olduğu enerjiyi bulunduğu ortamdaki taneciklere aktararak taneciklerin kinetik enerji kazanmasını sağlar. Kinetik enerji kazanan tanecikler etrafındaki diğer taneciklere çarparak diğer tanecikleri de titreştirir. Sesin yayıldığı ortamdaki taneciklerin titreşim enerjilerini birbirlerine aktarması sonucu ses dalgaları oluşur ve ses dalgaları kinetik enerjinin taşınmasını sağlar.
Ses dalgaları su dalgalarına benzer fakat su dalgaları gibi görünen dairesel dalgalar şeklinde değil, görünmeyen küresel dalgalar şeklinde yayılır. (Tirübündeki seyircilerin dalga hareketine benzer).
Ses, ses kaynaklarının titreşim hareketi sonucu oluşur ve ses dalgaları halinde yayılır. Ses dalgalarının frekans, genlik ve periyot gibi özellikleri vardır.
a) Ses Dalgalarının Tepe Noktası (Dalga Tepesi) :
Ses enerjisini ileten taneciklerin sık olduğu (taneciklerin diğer taneciklere enerjilerini aktardığı) bölgeye ses dalgasının tepe noktası veya dalga tepesi denir.
b) Ses Dalgalarının Çukur Noktası (Dalga Çukuru) :
Ses enerjisini ileten taneciklerin seyrek olduğu (enerjiyi aktaran taneciklerin bulunduğu) bölgeye ses dalgasının çukur noktası veya dalga çukuru denir.
c) Ses Dalgalarının Genliği :
Bir dalga tepesi ile dalga çukuru arasındaki uzaklığın yarısına genlik denir.
d) Ses Dalgalarının Frekansı :
Ses kaynağı tarafından 1 saniyede üretilen dalga sayısına veya bir noktadan 1 saniyede geçen dalga sayısına frekans denir.
Frekans dalga sayısı ile doğru orantılıdır ve ses kaynağından bir saniyede üretilen dalga sayısı ne kadar fazla ise sesin frekansı o kadar büyük, dalga sayısı ne kadar az ise sesin frekansı o kadar küçük olur.
e) Ses Dalgalarının Periyodu :
Bir tam dalganın üretilmesi için geçen süreye periyot denir. Periyot, ardışık iki tepe veya iki çukurun oluşması için geçen süredir.
Bazı Sorular
1- Eşya olmayan bir odada ses neden yankılanır?
2- Gün içinde karşılaşılan gürültülü ortamlara neler örnek verilebilir?
3- Gürültüden nasıl korunulur?
4- Stetoskop denilen aletle iç organların sesi nasıl duyulur?
5- Ses herhangi bir ortamda nasıl yayılır?
6- Sesin soğurulması nedir?
7- Ses bir maddeye çarptığında ne olur?
8- Bir orkestradaki müzik aletlerinden hangileri vurmalı, hangileri üflemeli, hangileri tellidir?
9- Müzisyenler, müzik aletlerinden farklı sesler çıkarmak için neler yaparlar?
10- Ses hızı ne kadardır?
11- Ses her ortamda aynı hızla mı yayılır?
12- Seslerin duyulup duyulmadığı veya bir aracın gürültülü çalışıp çalışmadığı nasıl anlaşılır?
13- Ses dalgalarının şiddetini belirleyen nedir?
14- Ses kaynağından uzaklaşıldıkça ses niçin daha zor duyulur?
15- İnsanların, hayvanların, uçakların sesleri neden birbirinden farklıdır?
Hazırlayan: Murat ÜSTÜNDAĞ
Kayseri Mithatpaşa İlköğretim Okulu Fen ve Teknoloji Öğretmeni |
|
Bu konu 69387 kez okundu |
|
Bu konuyu Site Admini Ekledi |
