Ses yalıtımı sesin olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla yapılan yalıtım türüdür. Ses ortamda yayılırken önüne çıkan engellere çarpar.
Sesin bir bölümü geri yansır, bir bölümü önüne çıkan engel tarafından yutulur. Kalan kısım ise engelin diğer tarafına geçer.
Ses yalıtımı yaparken sesin yalıtım malzememiz tarafından yutulmasını isteriz. Ses yalıtımı yapılırken ses yutma kapasitesi en yüksek olan maddeler kullanılır.
Etkinlik; Sesi Soğuruyorum
Neler Gerekiyor?
*Telefon veya çalar saat
*Yumuşak iki adet yastık
Nasıl Bir Yol izleyelim?
Telefonun çalmasını sağlayalım. Sonrasında iki yastığın arasına koyarak çalmasını sağlayalım.
Ses önceki duruma göre nasıl duyuluyor?
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Neden?
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Yastık yerine hangi malzemeler aynı görevi görürdü?
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Etkinlik; Sesi hangisi daha iyi soğurdu…
Neler Gerekiyor?
*Kazak
*Tahta
Nasıl Bir Yol izleyelim?
Kazak ve tahta parçasını hazırlayalım. Ses değişimlerini daha iyi anlamak için gözlerimizi kapatalım.
Bir arkadaşımızın bize sırası ile kazağı ve sonrasında tahta parçasını ağzımızın 15-20 cm yakınına tutmasını isteyelim.
Her bir durum için yüksek sesle “Günaydın” diye bağıralım.
Ses kazağa doğru mu yoksa tahtaya doğru mu bağırınca daha iyi duyuluyor?
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Farklılığın sebebi ne olabilir?
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Kazak yerine hangi malzemeler aynı görevi görürdü?
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Ses tutma kapasitesi fazla olan maddeler strafor, kumaş, keçe, camyünü gibi pürüzlü, içi hava keseciği dolu ve gözenekli maddelerdir. Bu maddeler sesin yankılanmasını, yansımasını en aza indirir. Taneciklerin enerjisini en aza indirirler. Sürtünme enerjisine dönüşen titreşim ısı enerjisine dönüşür. Maddeler sesi farklı miktarda soğurabilirler.
Çizim Notu: otomobildeki ses yalıtımını gösteren resimler
Arabalarda motordan, yol ile tekerleğin etkileşiminden ve çevreden gelen gürültüyü araç içinde duymamak için araç içi ses yalıtımı ve titreşimi dolayısı ile sesin oluşumunu engelleyen malzemeler kullanılır.
Araba motorundan yakıtın yanması sonucu oluşan sesin şiddetini azaltmak için eksoz kullanırlar. Sizce eksoz nasıl bir yapıya sahiptir? Çizerek gösteriniz.
Otoban ve tren yolu kenarlarındaki duvarlar ses yalıtımına yardımcı olur.
Binalarda yan komşunuzdan, sokaktan gelen istenmeyen sesleri engellemek amacıyla ses yalıtımı yapılır. Duvarın içinde ses yalıtımı için iki tuğla arasına içinde ufak hava kesecik veya boşlukları bulunan strafor, cam yünü gibi yalıtım malzemeleri konur.
Yukarıdaki duvarda sesin çok az bir kısmı karşı tarafa geçmiştir. Sesin büyük bir kısmı yalıtım malzemesince soğrulmuştur.
Sesin büyük mekânlarda net duyulabilmesi ve istenen şekilde yankılanarak dağılması için akustik uygulamalarından faydalanılır. Camilerde, tiyatro sahnelerinde, sinema, konferans ve toplantı salonlarında akustik uygulamalarından yararlanılır.
Yaşadığınız bölgede veya gezip gördüğünüz yerlerde yalıtım ve akustiğin göz önünde bulundurulduğu yapılara örnekler veriniz.
……………………………………………………………………………………………………………
Değerlendirme 1
Ses ve ışığın ortak ve farklı yönlerini aşağıda belirtiniz.
Aşağıdaki boşlukları uygun ifadeler ile doldurunuz.
Eksoz – titreşimi- Sonar- onyedi- sünger- ışık- gelen ışın- soğrulması
1. Sesin kumaş, köpük , cam yünü gibi maddeler tarafından emilmesine ……………. denir.
2. Balıkçılar su altındaki balıkların yerini ………….. cihazı ile tespit edebilir.
3. Ses maddelerin ………………….. ile oluşur.
4.Yankı olayının meydana gelebilmesi için ses kaynağı ile cisim arasında en az ……… metre uzaklık olmalıdır.
5. Ses stüdyolarında duvarlar ………….. ile kaplanmıştır.
6. ………….. ile iç organların fotoğrafı çekilebilinir.
7. Ses en hızlı …………. da yayılır.
8. Ses ve ışığın süratleri karşılaştırıldığında ………. daha süratli hareket eder.
9. Kaynaktan çıkıp bir yüzeye çarpan ışına …………………. denir.
10. Araba motorundan yakıtın yanması sonucu oluşan sesin şiddetini azaltmak için ………kullanırlar.
Soru1:
Dört öğrenci ayna ve meyve suyu kutuları ile hazırladıkları düzenekler ile şekildeki gibi topa bakmaktadır. Hangi göze sahip öğrenciler topu görebilir?
A)Yalnız I B) I ve II
C) II ve III D) I, II, III
Soru 2.
Yansıyan ışının ayna ile yaptığı açı 650 ‘dir. Gelme açısı kaç derecedir?
A) 25 B) 50 C) 65 D) 115
Soru 3:
Binaların ısı yalıtımı için dış cepheleri çeşitli izolasyon malzemeleri ile kaplanmaktadır. Pencereler ise iki veya üç camdan oluşmakta ve içlerindeki hava vakumlanarak ısının hava molekülleri ile iletilmesi engellenmektedir. Isı yalıtımı yapılırken kullanılan malzemeler ses yalıtımına nasıl katkı sağlar?
……………………………………………………………………………………………………………
Soru 4:
Kütlesi ve hacmi olan her şeye madde denir. Aşağıdakilerden hangisi madde değildir?
A-Cam B-Ses C-Hava D-Hücre
Soru 5:
I. Sesin bir yüzeye çarpıp tekrar duyulması
II. Çalar saatin çıkardığı sesin saat yastığın altında daha az duyulması
III. Yüzeye çarpan sesin yayılma doğrultusunu değiştirmesi
Yukarıda verilen durumlar ses dalgalarının madde ile etkileşmesi ile ilgili olarak hangi olaylarla açıklanabilir?
I II III
A) Soğurulma Yansıma Yankı
B) Yankı Soğurulma Yansıma
C) Yankı Yansıma Soğurulma
D) Yansıma Soğurulma Yankı
Soru 6:
Aşağıdaki şekillerden hangisinde aynaya gelen ve yansıyan ışık ışınları yanlış olarak gösterilmiştir?
Soru 7:
Şekilde zemine 40 derecelik açı ile bağlı ayna görülmektedir. Zemine paralel gelen ışın, bu aynadan yansıdıktan sonra tekrar kendi üzerinden dönebilmesi için ayna ok yönünde kaç derece döndürülmelidir?
A) 40 b)50 c)140 d) 180
