Çevremizde her yerde ses vardır. Bazı sesler bizi rahatsız eder. Bazıları ise günlük yaşantımızda bize yardımcı olur.
Ses, hayvanların yaşamında da önemlidir. Birçoğumuz hayvanların çıkardıkları sesle gürültü yaptıklarını düşünürüz. Gerçekte hayvanların çıkardıkları sesler aralarındaki iletişimi sağlar.
Bir balonu şişir ve parmaklarınla balonun ağzını sıkıca tut. Parmaklarını hafifçe gevşet ve balonun içindeki havanın dışarı çıkmasını sağla. Balonun ağzının titreştiği ve ses çıkardığını fark edeceksin.
Su yüzeyinde görülen daire şeklindeki dalgalar, suyun titreşimidir. Ses titreşimleri su dalgaları gibi dalgalar oluşturur. Kaynağından çıkan ses dalgaları her yönde yayılır.
Katı, sıvı ve gaz maddelerde ses yayılırken bir tanecik titreştiğinde çevresindeki taneciklerin de titreşmesine neden olur. Titreşen tanecik böylece diğer taneciklere enerji aktarır. Trompetten çıkan sesin bir bardağı kırabileceğini düşünür müsün?
Ses su içinde de iletilir. Denizlerde yaşayan bazı canlılar bu sayede birbirleriyle iletişim kurar. Örneğin,yunuslar ve balinalar su içinde çeşitli sesler çıkararak haberleşir. Yunuslar fısıltı ve ıslık şeklinde farklı sesler çıkarır. Bu seslerin hepsi değişik anlamlara gelir.
Evde yeni ayakkabılarını giyip, aklarını yere vurarak yürümek hoşuna gidebilir. Ancak çıkardığın bu sesler için komşuların da aynı şeyleri düşünürler mi? Sıvılar ve gazlar gibi katılar da sesi iletir. Katıların sesi iletmesi sayesinde ayakkabılarının sesi komşularına ulaşır.
Bir su birikintisine taş attığında oluşan dalgaları düşün. Dalgalar, taşın suya değdiği noktada sık ve daha yuvarlaktır. Dalga, kaynağından uzaklaştıkça seyrekleşir ve düzleşir; sonunda da kaybolur.
Titreşen taneciklerin su dalgaları gibi yayıldığını ve birbirlerine aktardığını öğrendin. İşte bu enerji aktarımı sırasında her seferinde bir miktar enerji başka enerjilere dönüşür. Bu nedenle ses kaynağından uzaklaştıkça duyulmamaya başlar.
Ses kaynağından çıkan sesler hava moleküllerini titreştirir. Bu titreşimler etrafa dalgalar halinde yayılır. Ses dalgaları kulağımıza kadar gelir ve kulak zarımızda titreşmeye başlar. Kulak zarındaki titreşimler kulağın iç kısmına iletilir. Bu titreşimler belirli bir ileti taşır. Bu iletiler beyne ulaştığında ses işitilmiş olur. |
