a) Seyreltme :
Çözeltilerde, (çözünen miktarının azaltılıp), çözücü miktarının arttırılmasına seyreltme denir. (Çözünen miktarının azaltılması zor olduğu için uygulanmaz.).
▪ Çözeltiye (veya derişik çözeltiye) çözücü madde eklenirse seyreltik çözelti elde edilir.
▪ Çözelti seyreltik hale getirilirken çözücü miktarı artmasına rağmen çözünen miktarı değişmez.
ÖRNEKLER :
1- Temizlikte kullanılan toz ve sıvı deterjanlar ile yumuşatıcılar, boya malzemeleri, ilaçlar, yoğunlaştırılmış (konsantre) meyve suları derişik haldedir ve seyreltilerek kullanılır.
2- Meyve suyu, serum (dekstroz), az şekerli çay, içilen su, gazoz seyreltik çözeltiye örnektir.
b) Deriştirme :
Çözeltilerde, çözünen miktarının arttırılıp, çözücü miktarının azaltılmasına deriştirme denir.
▪ Çözeltiye (veya seyreltik çözeltiye) çözünen madde eklenirse veya çözücü madde uzaklaştırılırsa derişik çözelti elde edilir.
▪ Çözeltiden çözücü maddenin uzaklaştırılması için çözücü maddenin buharlaştırılması (bunun için de çözeltinin ısıtılması) gerekir.
▪ Çözelti derişik hale getirilirken çözücü miktarı buharlaştırılarak azalmasına rağmen çözünen miktarı değişmez.
ÖRNEKLER:
1- Domatesin suyu kaynatılıp buharlaştırılarak ve tuz eklenerek salça yapılır ve derişik çözelti haline getirilir.
2- Vişne ve çilek kaynatılıp bol miktarda şeker eklenerek reçel ve marmelat yapılır ve derişik çözelti haline getirilir.
3- Üzüm suyu kaynatılarak içindeki su buharlaştırılır ve pekmez, peksimet yapılır ve derişik çözelti haline getirilir. (Derişikliğini arttırmak için içine şeker atmak doğal tadını bozacağı için kaynatılır.).
4- Arıların yaptığı bal çeşitli şekerlerin karışımından oluşan derişik çözeltidir.
5- Kremler, lens temizleme sıvıları, çok şekerli çay derişik çözeltiye örnektir.
6- Az tuzlu yemeklere tuz katılarak, az şekerli çaya şeker katılarak daha derişik hale getirilir.
c) Birbirine Göre Seyreltik ve Derişik Çözeltiler :
Çözeltilerde çözücü ve çözünen maddelerin farklı miktarlarda karıştırılmasıyla birden fazla çözelti hazırlanabilir. Çözeltilerin seyreltik veya derişik olması, karşılaştırıldıkları çözeltiye göre değişir. Çözelti, bir çözeltiye göre derişikken başka bir çözeltiye göre seyreltik olabilir.
Bir çözeltinin başka bir çözeltiye göre seyreltik veya derişik olma durumu belirlenirken, eşit miktardaki çözücülerde çözünen madde miktarına veya eşit miktardaki çözüneni çözen çözücü miktarına bakılır.
▪ Çözücü miktarı eşitse; çözünen madde miktarı en az olan çözelti en seyreltik, çözünen madde miktarı en fazla olan çözelti de en derişik çözeltidir.
▪ Çözünen miktarı eşitse; çözücü madde miktarı en fazla olan çözelti en seyreltik, çözücü madde miktarı en az olan çözelti de en derişik çözeltidir.
|
