İNSANDA ÜREME BÜYÜME VE GELİŞME
Hücreler yapı ve görevleri bakımından birbirinden farklıdır.
Dişilerde bulunan üreme hücresi yumurta, erkeklerde bulunan üreme hücresi ise sperm olarak adlandırılır.
Sperm
• Küçük ve hareketlidir.
• Baş, orta kısım ve kuyruk olmak üzere üç bölümden oluşur.
• Baş kısmı hücre zarı, sitoplazma ve çekirdekten oluşur.
• Çok sayıda üretilir.
Yumurta
• Büyük ve hareketsizdir.
• Hücre zarı, sitoplazma ve çekirdekten oluşur.
• Sitoplazması fazladır.
• Az sayıda üretilir.
Üreme, bir canlının kendine benzer yeni bir canlı oluşturmasıdır. Üremenin gerçekleşmesi için yumurtanın çekirdeği ile spermin çekirdeğinin birleşmesi gerekir. Bu olaya döllenme adı verilir. Spermler, yumurtaya varıncaya kadar zorlu bir yolculuk geçirir. Bu yolculukta milyonlarca spermden yaklaşık 500 tanesi yumurtaya ulaşır. Yumurta bunlardan yalnızca biriyle birleşir.
Dişi Üreme Yapı ve Organları
Dişi üreme organları vücudun içindedir.
1.Yumurtalık: Dişi bireyde iki yumurtalık vardır. Yumurtalıklarda yumurtalar üretilir.
2.Yumurta kanalı: Yumurtalıklarda üretilen yumurtanın döl yatağına ulaşmasını sağlayan kanaldır. Döllenme burada gerçekleşir.
3.Döl yatağı: Sırası ile Zigotun, embriyonun , fetüsün ve bebeğin yerleştiği ve geliştiği yerdir.
4.Vajina: Döl yatağı ile dış ortam arasındaki bağlantıyı sağlayan esnek yapıdır.
Erkek Üreme Yapı ve Organları
Erkek üreme organlarının bir bölümü vücut dışında, bir bölümü vücut içindedir.
1.Testis: Erkek bireyde iki testis bulunur. Testislerde spermler üretilir.
2.Salgı bezleri: Spermlere kaygan bir ortam oluşturarak hareketlerini kolaylaştırır.
3.Sperm kanalı: Spermleri testislerden penise taşır.
4.Penis: Spermlerin ve idrarın erkek vücudundan dışarı çıkmasını sağlar.
Aşağıdaki akış şemasında sperm ve yumurtadan bebeğin oluşumuna kadar gerçekleşen olaylar ve bunlar arasındaki ilişki görülmektedir.
|
Ergenlik ve Sağlık
|
Çocukluktan ergenliğe geçiş
*Ergenlik sağlığı
|
1. Çocukluktan ergenliğe geçişte oluşan bedensel ve ruhsal değişimleri tartışır.
2. Ergenlik döneminin sağlıklı bir şekilde geçirilebilmesi için nelerin yapılabileceğini, araştırma verilerine dayalı olarak tartışır.
|
Sağlıklı bir bebeğin dünyaya gelebilmesi için her şeyden önce annenin sağlıklı olması gerekir. Bu konuda en önemli görev anne adayına düşmektedir.
Embriyonun çok hızlı bir şekilde geliştiği dönem hamileliğin ilk üç ayıdır. Özellikle bu dönemde radyasyonun yoğun olduğu yerlerde bulunmak, sigara, alkol gibi zararlı alışkanlıklar, doktor kontrolü dışında kullanılan ilaçlar hem anne adayının hem de embriyonun sağlığını olumsuz yönde etkiler. Bebeklerde bedensel ya da zihinsel gelişim bozuklukları görülebilir. Ayrıca anne adayının yeterli ve dengeli beslenmeye de dikkat etmesi gerekir. Bugünün sağlıklı bebekleri, yarının sağlıklı yetişkinleridir. Her insan bebeklik dönemini yaşar fakat insanın yetişkin bir birey olması için büyümesi gerekir. Bu da boy ve kilosunda değişikliklerin olmasıyla kendini gösterir.
Ergenlik Döneminde Görülen Değişiklikler
Ergenlik dönemi insan yaşamının doğal bir dönemidir. Bu dönem insanlarda yaklaşık olarak 12-21 yaşları arasıdır. Ancak ergenlik özelliklerinin başlamasında çevresel, kalıtsal ve ruhsal etmenler önemli rol oynar. Bu sebeple her bireyin ergenliğe giriş zamanı ve yaşadığı değişimler aynı olmayabilir. Ergenliğe geçişte vücudumuzda gerçekleşen değişikliklerden utanmamalıyız. Ergenlik döneminde yaşanan değişiklikler sadece bedensel değildir. Bu dönemde duygu ve düşüncelerde de bazı değişiklikler olabilir.
Ergenlik Döneminde Görülen Bedensel Değişiklikler
Kızlarda ve Erkeklerde Ortak Olan Değişiklikler
Boy uzaması,
Kilo artışı,
Koltuk altı ve cinsel bölgede kıllanma,
Deride yağlanma,
Sivilce çıkması,
Ter salgısının artması,
Kasların gelişimi.
Kızlarda Görülen Değişiklikler
Dişi üreme organlarının olgunlaşması,
Yumurta oluşması,
Âdet görme,
Göğüslerin belirginleşmesi.
Erkeklerde Görülen Değişiklikler
Erkek üreme organlarının de olgunlaşması,
Sperm oluşması,
Ses kalınlaşması,
Sakal ve bıyık çıkması.
Ergenlik Döneminde Görülen Ruhsal Değişiklikler
|
Ruhsal Değişiklikler
|
Değişikliklere İlişkin Sorular
|
|
• Toplumdaki rolünü belirleme isteği
• Hayatı ve çevreyi sorgulama
|
• Ben kimim?
• Topluma nasıl faydalı olabilirim?
|
|
•Kendi başına hareket etme isteği
•Yalnız kalma isteği
|
• Neden herkes yaptıklarıma karışıyor?
• Beni neden yalnız bırakmıyorlar?
|
|
• Aynı gün içinde sevinç, üzüntü, öfke, korku vb. duyguların sık sık yer değiştirmesi
• Sebepsiz can sıkıntısı hissetme
• Aşırı öfkelenme
• Hayal kurma
• Cinsel konulara merak duyma
• Utangaçlık
|
• Neden kimse beni anlamıyor?
• Herkes bana mı bakıyor?
• Canım sıkılıyor. Ne yapsam şimdi?
|
|
• Bulunduğu ortamda dikkat çekme isteği
• Arkadaş grubuna katılma isteği
• İletişim kurmada güçlük çekme
|
• Acaba o benimle arkadaş olur mu?
• Bu kadar kızmasını gerektirecek ne yaptım?
|
|
• Soyut algılama yeteneğinin artması
• Daha hızlı okuyup anlama
• Kararsızlık
• Bir konu üzerinde dikkatini uzun süre toplayamama
|
• Hangi kazağımı giysem daha çok yakışır?
• Ders çalışmaya başlayalı 10 dakika olduğu hâlde neden hâlâ dikkatimi toplayamadım?
|
Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme Ergenlik döneminde görülen bedensel ve ruhsal değişiklikler bazı gençlerde hiçbir zorluk yaratmazken, bazılarını derinden etkiler
