|
NOT : 1- Kadınların ses telleri kısa olduğu için ses frekansları büyük ve sesleri incedir. Çünkü
telin boyu kısaldıkça frekansı artar. Erkeklerin ses telleri uzun olduğundan ses frekansları düşük yani sesleri kalındır.
2- Gücü, bir halden diğerine dönüştüren cihazlara transducer (dönüştürücü) denir. Mikrofon ve kuartz kristal gibi, seramik ve magnetik fonograf pikaplar, ses dönüştürücülerine örnektir. Bazı dönüştürücüler, ultrasonik dalgalar yaratabilirler. Böyle cihazlar, ultrasonik temizleyicilerde ve sualtı denizciliğinde kullanılır.
3- Ultrasonik dalgalar, bir kuartz kristaline, alternatif elektrik alanın uygulanmasıyla elde edilebilir.
ÖRNEKLER :
1- Sivrisinek kanatları saniyede 600 kez titreşir. Bu nedenle saniyede havada 600 ses dalgası yani titreşim oluşur ve bu ses dalgaları havada yayılarak kulağa gelir ve ince yani yüksek ses olarak duyulur.
2- Traktör çalışınca, traktördeki ağır metal parçalar yavaş titreşir ve ses dalgası yani titreşim sayısı az olur ve kalın ses oluşur. (Vızıldama yerine homurtu sesi duyulur).
3- Bazı hayvanlar insanların duyabileceğinden çok yüksek yani büyük frekanslı sesler üretebilir ve duyabilir.
4- Şişelere konan farklı miktardaki sular farklı yükseklikte sesler çıkartır.
• Şişelere vurulduğunda en yüksek yani ince ses boş şişeden çıkar. Şişedeki su miktarı arttıkça sesin yüksekliği azalır, kalınlığı artar.
Bunun nedeni şişelere vurulduğunda hem şişe hem de su titreşir. Boş şişede sadece şişe titreşeceği için şişenin titreşim sayısı yani frekansı ve sesin yüksekliği artar, ses daha ince çıkar. Su miktarı arttığında kütle artar ve şişe ve su birlikte titreşeceği için şişenin titreşim sayısı yani frekansı ve sesin yüksekliği azalır, ses daha kalın çıkar.
• Şişelere üflendiğinde en az yüksek yani kalın ses boş şişeden çıkar. Şişedeki su miktarı arttıkça sesin yüksekliği ve inceliği artar.
Bunun nedeni şişelere üflendiğinde sadece hava titreşir. Boş şişede hava daha fazla olduğu (uzunluk arttığı) için frekans ve sesin yüksekliği azalır, ses daha kalın çıkar. Su miktarı arttığında hava miktarı azaldığı (uzunluk azaldığı) için frekans ve sesin yüksekliği artar, ses daha ince çıkar.
5- Farklı uzunluktaki levhalardan yapılan ksilefonlarda kısa levhalar ince, uzun levhalar kalın ses çıkartır. Çünkü uzunluk arttıkça frekans yani titreşim sayısı azalır ve ses daha kalın çıkar.
6- Bir şişeye musluktan su doldurulurken su miktarı arttıkça sesin kalınlığı artar. Çünkü şişeye su dolarken su şişeye çarptığı anda şişenin ve içindeki suyun titreşmesini sağlar. Su miktarı arttıkça titreşim sayısı yani frekans azalacağı için ses daha kalın çıkar.
7- Flütte çıkarılan kalın –do sesinin yüksekliği –si sesinin yüksekliğine göre daha azdır.
8- Kaplanın çıkardığı ses dalgası, kedininkine göre düşük frekanslıdır ve bu nedenle daha kalındır.
9- Farklı diyapazonlara lastik tokmaklarla vurulduğunda farklı yükseklik yani incelik ve kalınlıkta sesler duyulur. Diyapazonun frekansı büyükse daha yüksek yani ince ses, frekansı büyükse daha az yüksek yani kalın ses çıkartır. Diyapazonun üzerinde belirtilen frekansı, diyapazon çatalının 1 sn`deki titreşim sayısını verir. (256 Hz, 322 Hz, 384 Hz, 512 Hz). (256 Hz`lik diyapazon sn`de 256 kez titreşirken 512 Hz`lik diyapazon sn`de 512 kez titreşir).
SORU : 1- Köpek veya kedinin çıkardığı ses neden farklıdır?
2- Köpeğin sesi mi, kedinin sesi mi kalındır?
3- Kaplan veya kuştan hangisinin sesi kalındır?
4- Seslerin incelik veya kalınlığı neye bağlıdır?
5- Çevredeki sesler niçin birbirinden farklıdır?
6- Seslerin inceliği ya da kalınlığı nasıl ifade edilir? (Frekans birimi Hz ile).
Hazırlayan: Murat ÜSTÜNDAĞ
Kayseri Mithatpaşa İlköğretim Okulu Fen ve Teknoloji Öğretmeni |
|
Bu konu 39517 kez okundu |
|
Bu konuyu Site Admini Ekledi |
