IŞIĞIN SOĞRULMASI
Çevremizdeki cisimlerin görülebilmesi, bu cisimlerden yansıyan ışık ışınlarının
gözümüze ulaşmasıyla mümkün olabilmektedir.
Işık doğrusal bir şekilde yayılmaktadır. Işık kaynağından çıkan ışınlar aynı
ortamda bir doğru şeklinde yayılabilirler.
Işığın cisimler tarafından tutulmasına ışığın soğrulması denir.
Işık ışınları bir madde ile karşılaşırsa cismin özelliğine göre, cisimden
yansıyabilir veya soğrulabilir.
Işık bir enerji türüdür ve üzerine düştüğü bazı maddelerde farklı değişmelere
neden olur. Bu değişimlerden biri de maddelerin sıcaklığını arttırmasıdır.
Bir maddede (yüzeyde) ışık etkisiyle meydana gelen sıcaklık artısını etkileyen
temel neden, maddenin rengidir. Maddenin rengi koyulaştıkça daha fazla ışık
soğurur ve sıcaklığı da artar.
Koyu renkli maddeler (yüzeyler), açık renkli maddelere (yüzeylere) göre daha
fazla ışık ışını soğurduğu için daha fazla ısınırlar. Mat yüzeyli (parlak
olmayan) maddeler, parlak yüzeyli maddelere (yüzeylere) göre daha fazla ışık
ısını soğurduğu için daha fazla ısınırlar.
Işığı iyice yansıtan bir cisim, güneşte belli olacak kadar ısınmaz; oysa ki,
ışığı soğuran siyah bir cisim oldukça ısınır. Kaldırımlardan karla birlikte
kürenen toz toprak koyu renkli olduğu için ışığı daha fazla soğurur; bu olay
kürenmiş,toz toprak karışmış karın, güneş altında temiz kardan daha önce
erimesine sebep olur.
Beyaz renk ışığı yansıtırken, siyah renk üzerine düşen tüm ışığı soğurur.Bir
cisim ne kadar çok ışık soğurursa sıcaklığı o kadar çok artar.
 
SORU: Hangi bardaktaki su daha çok ısınır.
Güneş ışığını doğrudan alan bütün cisimler de sıcaklık artışı gözlenir. Işık
etkisiyle cisimlerin sıcaklığının artması ışığın bir enerji şekli olduğunu
gösterir.
Evlerin ısıtılmasında, seracılıkta, içme suyu elde edilmesinde, sıcak su elde
edilmesinde, deniz suyunun tatlı suya dönüştürülmesinde, güneş ocaklarında yemek
pişirilmesinde, gıda, kimya, seramik, kâğıt, tekstil ve deri sanayinde, elektrik
enerjisi üretilmesi için güneş pillerinin kullanılmasında güneş ışığının
soğurulması sayesinde elde edilen enerji kullanılır.Örneğin hesap makinesinde
üst tarafında bulunan koyu renkli bir ışık alma penceresi vardır ve bu
pencereden ışığı soğurur elektrik enerjisine dönüştürür.Bu elektrik enerjisi de
hesap makinesinin çalışmasını sağlar.
Güneş ışığı, ışık değirmeni (radyometre) adı verilen bir düzenekle hareket
enerjisine de dönüştürülür. Radyometre güneş ışığını doğrudan alan bir yere
bırakılırsa ışığın yapraklar çarpmasının etkisiyle radyometre çarkının döndüğünü
görürüz.
IŞIK VE RENK
Güneşten gelen ışık beyaz ışık olarak adlandırılır. Fakat gerçekte bir çok
rengin birleşiminden oluşur. Newton yaklaşık 300 yıl önce bir renk çarkı
düzeneği kurmuştur.Gökkuşağındaki renkleri eşit açılarla bir halkaya
yerleştirmiş ve çarkı çevirmiştir.Çark döndüğünde içerindeki farklı renkler tek
renk gibi görünmüş ve beyaza yakın bir renk oluşturmuştur. Gerçekte de beyaz
renk tüm renklerin bileşiminden meydana gelir.Siyah ise bir renk değildir.
Işıkta ana renkler: Kırmızı, yeşil, mavi
Işıkta ara renkler: Sarı,Magenta, Çiyan Ana renklerin birleşimi oluşan renkleri
kolay öğrenmek için:
Prizma renkleri aynı açı ile kırmaz.En fazla mor en az kırmızı renk kırılır.
IŞIĞIN KIRILMASI: KuTuSu YaMaLıM (Bu Kelimenin Sessiz Harfleri)
IŞIK FİLTRELERİ
CİSİMLER KENDİ RENGİNİ GÜÇLÜ KOMŞU RENKLERİNİ ZAYIF YANSITIR.
Zayıf ışık göze uyaramadığından dolayı etki etmeyeceği için cisim güçlü ışık ne
ise o renkte görülür.
Soru: Yeşil renkli cisim sarı ışık altında hangi renkte ve mavi cisim yeşil ışık
altında hangi renkte görünür?
Cevap: Yeşil, mavi cismin yeşil ışık altında yeşil komşusu olduğu için çok az
yeşil yansıyacağı ve zayıf ışığın algılanmayacağı için cisim siyah görülür.
1- Göze gelen renk ne ise Cisimler o renkte görülür.
Örnek: Göze kırmızı ışık gelirse cisim kırmızı renkte mavi gelirse mavi renkte
görülür.
2- Beyaz zemin bütün ışıkları yansıtır.(yedi rengin birleşimi beyaz renktir.)
3- Kırmızı cisim üzerine beyaz ışık gönderilirse kırmızıyı yansıtır diğerlerini
yutar cisim kırmızı renkte görülür(kırmızı ana renktir)
4- Kırmızı cisim üzerine sarı(ara renk) ışık gönderilirse; sarı ışık, kırmızı ve
yeşil ışığın birleşmesinden oluştuğuna göre cisim kırmızıyı yansıtır yeşili
soğurur. Cisim kırmızı renkte görülür.
5-Mavi zemin üzerine sarı ışık gönderilirse (sarı=kırmızı+yeşil) yansıyan
olmadığından dolayı cisim siyah görülür.
GÖKYÜZÜ NEDEN MAVİ
Atmosferi yani havayı oluşturan gazlar renksizdir.
Havanın açık ve bulutsuz olduğu bir günde gökyüzü mavi renkte görülür.
Bunun nedeni atmosferi oluşturan azot, oksijen ve karbondioksit gibi gazların
güneş ışığının mavi tonlarını kırmızıya oranla daha çok saçılmaya uğratmasıdır.
Yani mavi ışık atmosfere kırmızıya oranla daha fazla ve her yönde dağılır ve
atmosfere mavi rengini verir.
Deniz suyunun rengi su moleküllerinin ışığı soğurma ve yansıtma özelliklerine
bağlıdır. Deniz suyu molekülleri ışığın yapısındaki kırmızı ve kırmızıya yakın
tonları soğurur mavi ve maviye yakın tonları yansıtır. Bu yüzden denizler mavi
renkte görülür.
Güneş ışınları güneş doğarken veya batarken daha kalın bir atmosfer tabakasını
geçerler. Bu yüzden hava molekülleri güneş ışığının mavi tonlarını soğurur.
Gözümüze kırmızıyı turuncu ve sarı tonlardaki ışıklar ulaşır. Bu yüzden Güneş`i
doğarken veya batarken daha kırmızı görürüz.
SERAP OLAYI
Serap olayı dediğimiz şey ışığın farklı sıcaklıktaki hava katmanlarından tam
yansıma yapması sonucu meydana gelen göz yanılmasından başka bir şey değildir.
Güneş ışınlarının bir kısmı yeryüzü tarafından soğurulduğundan yere yakın
yerlerde hava sıcaklığı daha fazladır.
Soğuk hava sıcak havadan daha yoğundur.
Soğuk hava katmanındaki bir cisimden gelen ışınların sıcak hava katmanında tam
yansımaya uğraması sonucunda göze ulaşan ışınlar sanki yerden geliyormuş gibi
zannedilir.
Mesela sıcak bir çölde ağacın suda görüntüsü oluştuğu zannedilir. Deniz
yüzeyindeki havanın sıcaklığı biraz yüksekteki havadan çok düşük olduğunda,
soğuk hava içindeki gemiden yansıyan ışınlar sıcak havaya geldiğinde tam
yansımaya uğradığından göze gelen ışınların doğrultusunda görünen geminin ters
ve yüksekte olduğu sanılır.
Bizim Göremediğimiz Işık Türleri de Var mıdır?
Bizim göremediğimiz ama varlığını değişik yöntemlerle
anladığımız diğer ışık türleri de vardır
Beyaz ışık, kırmızıdan mora kadar değişebilen bir yelpaze oluşturur.
Göremediğimiz ama varlığını değişik yöntemlerle algıladığımız diğer ışık türleri
belli özelliklerine göre bu yelpazeye dahil edilerek “ışık tayfı” veya “ışık
spektrumu” adı verilen bir “ışık bandı” elde edilir.
Işık tayfında radyo dalgaları bir uçta,görünür ışık ortalarda bir yerlerde, gama
ışınları ise öteki uçta yer alır. Akkor haline gelmiş bir telin yaydığı kızıl
ötesi ışık özel filmlerle karanlıkta fotoğraf çekmede kullanılır.
Tenimizi bronzlaştıran mor ötesi Işıklar, mor ışığın altında yer alır.
Bu enerji bandı ölçekli olarak çizilirse görünür ışık bu bandın %1`inden azını
oluşturur.
Hazırlayan: Melek Eski
|
