Bir atom elektron almış ya da vermişse (–) yüklü elektron sayısı (+) yüklü proton sayısına eşit olmaz. Proton sayısı elektron sayısına eşit olmayan atomlara iyon ya da iyon halindeki atom denir. (+ veya – yüklü atom ya da atom gruplarına iyon denir.).
Nötr atomların iyon haline geçebilmek için aldıkları, verdikleri veya ortaklaşa kullandıkları elektron sayısına değerlik ya da yük ya da iyon yükü denir. Değerlik b ile gösterilir ve elementin sembolünün sağ üst köşesine yazılır.
a) Pozitif (+) Yüklü İyon (Katyon) :
Proton sayısı elektron sayısından yani (+) yük sayısı (–) sayısından fazla olan atoma (+) pozitif yüklü iyon ya da katyon denir. Nötr atom dışarıya elektron verirse, elektron yani (–) yük sayısı, proton yani (+) yük sayısından az olur ve nötr atom (+) pozitif yüklü iyon haline geçer.
Katyonlarda pozitif yük sayısı negatif yük sayısından ne kadar fazla ise fazla olan yük sayısı sembolün sağ üst köşesine yazılır.
b) Negatif (–) Yüklü İyon (Anyon) :
Proton sayısı elektron sayısından yani (+) yük sayısı (–) sayısından az olan atoma (–) negatif yüklü iyon ya da anyon denir. Nötr atom dışarıdan elektron alırsa, elektron yani (–) yük sayısı, proton yani (+) yük sayısından fazla olur ve nötr atom (–) negatif yüklü iyon haline geçer.
Anyonlarda negatif yük sayısı pozitif yük sayısından ne kadar fazla ise fazla olan yük sayısı sembolün sağ üst köşesine yazılır.
c) Çok Atomlu İyonlar (Kökler) ve Değerlikleri (Yükleri) :
İyonlar her zaman tek atomlu olmayabilir. Birden fazla atomlu yapılar pozitif veya negatif yüke sahipse iyon olarak adlandırılırlar. Atom grupları pozitif yüke sahipse katyon, negatif yüke sahipse anyon olarak adlandırılırlar.
İki veya daha fazla sayıda iyonun bir araya gelmesiyle oluşan atom gruplarına çok atomlu iyon (kök) denir.
Çok atomlu iyonlar, tek elementten oluşan iyonlar gibi davranır, belirli bir yükü vardır, çoğu zaman yapılarını bozmadan diğer iyonlarla bileşik oluştururlar.
Çok atomlu iyonları oluşturan anyon ve katyonların yüklerinin toplamı, çok atomlu iyonun yükünü oluşturur. Çok atomlu iyonların yükleri, gruptaki her hangi bir atoma ait değil, grubun tamamına aittir.
NOT :
Kaybeder → Katyon
Alır → Anyon
ÖRNEKLER :
1- OH çok atomlu iyonunun yükü nedir?
▪ H ve O atomlarının oluşturduğu OH çok atomlu iyonunda H atomunun yükü (+1), O atomunun yükü (–2) olduğu için OH çok atomlu iyonunun yükü (–1) olur.
H+ + O–2 → OH– [1 + (–2) = 1 – 2 = –1]
2- CO3 çok atomlu iyonunun yükü nedir?
▪ C ve O atomlarının oluşturduğu CO3 çok atomlu iyonunda C atomunun yükü (+4), O atomunun yükü (–2) olduğu için CO3 çok atomlu iyonunun yükü (–2) olur.
C+4 + 3O–2 → CO3–2 [4 + 3(–2) = 4 – 6 = –2]
3- SO4 çok atomlu iyonunun yükü nedir?
▪ S ve O atomlarının oluşturduğu SO4 çok atomlu iyonunda S atomunun yükü (+6), O atomunun yükü (–2) olduğu için SO4 çok atomlu iyonunun yükü (–2) olur.
S+6 + 4O–2 → SO4–2 [6 + 4(–2) = 6 – 8 = –2]
4- NO3 çok atomlu iyonunun yükü nedir?
▪ N ve O atomlarının oluşturduğu NO3 çok atomlu iyonunda N atomunun yükü (+5), O atomunun yükü (–2) olduğu için NO3 çok atomlu iyonunun yükü (–1) olur.
N+5 + 3O–2 → NO3– [5 + 3(–2) = 5 – 6 = –1]
5- PO4 çok atomlu iyonunun yükü nedir?
▪ P ve O atomlarının oluşturduğu PO4 çok atomlu iyonunda P atomunun yükü (+5), O atomunun yükü (–2) olduğu için PO4 çok atomlu iyonunun yükü (–3) olur.
P+5 + 4O–2 → PO4–3 [5 + 4(–2) = 5 – 8 = –3]
6- nh4 çok atomlu iyonunun yükü nedir?
▪ N ve H atomlarının oluşturduğu nh4 çok atomlu iyonunda N atomunun yükü (–3), H atomunun yükü (+1) olduğu için nh4 çok atomlu iyonunun yükü (+1) olur.
N–3 + 4H+1 → nh4+1 [–3 + 4(+1) = – 3 + 4 = +1]
|
