Şekli Düzgün Olmayan Katıların Hacimlerinin Ölçülmesi

Şekli düzgün olmayan katı cisimler, tamamen batabilecekleri sıvıya bırakıldıklarında kendi hacimleri kadar sıvının yerini değiştirirler.

Bu cisimlerin hacimleri yer değiştiren yani yükselen (dereceli silindir yöntemi) veya taşan sıvı (taşırma yöntemi) miktarına bakılarak belirlenir.

1-) Dereceli Silindir Yöntemi :

Dereceli silindirdeki sıvı taşma seviyesinde değilse, katı cisim dereceli silindire atıldığında yükselen yani yeri değişen sıvı hacmi katı cismin hacmine eşit olur.

▪ Cismin Hacmi = Yükselen (Yer Değiştiren) Sıvının Hacmi

V_Cisim = V_{Yer Değiştiren Sıvı} Þ V_Cisim = 60 – 40 = 20 cm³

2-) Taşırma Yöntemi :

Kaptaki veya dereceli silindirdeki sıvı taşma seviyesinde yani ağzına kadar sıvı dolu ise katı cisim dereceli silindire atıldığında taşan yani yeri değişen sıvı hacmi katı cismin hacmine eşit olur. Taşan sıvının da hacmi başka bir dereceli silindir ile ölçülür.

▪ Cismin Hacmi = Taşan (Yer Değiştiren) Sıvının Hacmi

V_Cisim = V_{Taşan Sıvı} Þ V_Cisim = 20 cm³

d) Gazların Hacimlerinin Ölçülmesi :

Gazlar konuldukları kabı tamamen doldurarak o kabın hacmine ve şekline sahip olurlar. Bu nedenle gazların hacmi, konulduğu kabın hacmine eşittir. Belirli kütledeki gazın bulunduğu kabın değiştirilmesi gazın hacmini değiştirir fakat gazın miktarı yani kütlesi sabit kalır.

▪ Gazın Hacmi = Kabın Hacmi

▪ Gazın konulduğu kabın büyültülmesi gazın hacmini arttırır fakat kütlesini değiştirmez.

e) (*) Boşluklu Yapıya Sahip Cisimlerin Hacimleri :

Tanecik boyutları büyük olan cisimler bir kaba konulduğunda tanecikler arasında hava boşluğu kalır. Bir kaba konan kuru kum, kum tanecikleri ile kum tanecikleri arasındaki hava boşluğundan oluşur.

Kumun üzerine su dökülünce toplam hacim, suyun ve kum taneciklerinin hacimlerinin toplamına eşit olur. Kuru kumdaki kum taneciklerinin arasındaki hava boşluklarına su yerleşir ve beklenen hacimden daha az hacim elde edilir. Beklenen hacim ile elde edilen hacim arasındaki fark, kum tanecikleri arasındaki havanın hacmidir.

Toplam Hacim = Suyun Hacmi + Kum Tanecikleri

Havanın Hacmi = Beklenen Hacim – Elde Edilen Hacim