Erdoğan DEMİRCİ
Fen Bilgisi Öğretmeni-KIRŞEHİR
Çağdaş eğitim anlayışı içerisinde daha da geliştirilebilecek bu yazıyı “bilgi paylaşıldıkça çoğalır” anlayışı ile sunuyorum.
Öncelikle “Yöntem” ile “Teknik” kavramlarını hatırlayalım:
Yöntem : 1. Bir amaca ulaşmak için tutulan kısa, doğruluğu ve başarılı olduğu denenmiş hareket biçimi.
2. Hedefe ulaşmak için izlenen kısa yol, tasarım.
3. Bilinmeyen bir soruna yaklaşmanın ya da bilinen gerçekleri iletmek ya da öğretmek için uygulanacak kuralların, kullanılacak teknik ve araçların tümü
Teknik : 1. Öğretme biçimini ve yöntemini uygulama.
2. Öğrencilerin yönteme uyabilmeleri için sınıf içinde yapılan işlemler bütünüdür.
Fen Bilgisi Dersi İçin Uygulanabilecek Bazı Yöntemler :
Beyin Fırtınası.
Gözlem.
İnceleme ve araştırma.
Deney Yöntemi, Laboratuar Tekniği.
İş (Yaparak ve yaşayarak öğrenme).
Problem Çözme.
Örnek Olay İncelemesi.
İşbaşında Eğitim.
Ekiple Öğretim.
Grup Tartışması.
Mikro Öğretim.
Gösteri (Demonstrasyon).
Takrir (Anlatma,soru-cevap,tartışma).
Bazı temel kavramları hatırlayalım:
ÖĞRENME : Bilgi , beceri , tutum ve anlayış edinme.
ÖĞRETME : Öğrenmeyi sağlama.
EĞİTİM : Bireye kendi yaşantısı yolu ile istendik davranış kazandırma
sürecidir.
ÖĞRETİM : Öğrenmeyi sağlayacak düzenleme, kılavuzluk etme ve gereçleri
sağlama.
Deney Yöntemi :
Deney yönteminin uygulamasında dikkat edilmesi gereken bazı esaslar :
Mümkün olduğunca her öğrencinin katılımını gerçekleştirebilecek deneyler seçilmelidir. Bu olanak yoksa öğrenciler numara sırasına göre, öğrencilerin ya da öğretmenin düzenleyeceği dörder öğrenciden oluşan deney grupları oluşturulabilir. İlgiyi arttırmak için Fen Bilimleri ile ilgili bazı kavramlar da bu grupların isimleri olabilir ( Atom, Katalizör, Organik, Ekosistem, Asit, Baz, Sodyum klorür-Yemek tuzu, Redoks, İyon, İnsülin, Işın, Alfa, Beta, Vektör, Mıknatıs vb. ).
Konuların işlenmesinde hangi deneylerin yapılabileceği öğrencilerle görüşülüp gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
Deney için yapılacak hazırlıklar mevcut koşullara göre planlanmalı.
Tehlike arz edecek deneyler öğretmen tarafından yapılmalıdır.
Öğrenciler gerekli güdülenme, bilgi ve davranış kazanımından sonra deneye başlamalıdır.
Öğrenciler, ders defterlerine ya da deney defterlerine deneyi uygun plana göre özetini yazmalıdırlar.
Deneyden bittikten sonra düzenek ve araç-gereçler öğrencilerle beraber ya da öğretmen denetiminde öğrenciler tarafından sökülüp temizlenerek yerlerine konulmalıdır.
Laboratuar Tekniği :
· Felsefesi; deneyelim görelimdir, deneysel yaklaşım da denilebilir, bilgi üretme yoludur.
· Yaparak ve yaşayarak öğrenme yöntemidir, etkilidir çünkü öğrenme ürünleri öğrenciye aittir.
· İlke ve yöntemlerin pratikte uygulanması için uygun bir yöntemdir.
· Planlama, uygulama, özetleme - değerlendirme biçiminde üç aşamada ele alınır. Planlama aşamasında biçimsel bölüm ( Konu, hedef, yöntem, yardımcı bilgi gibi. ); uygulama ( etkinlik ) aşamasında gerekli yardım ve yapılacak etkinlik; tartışma – özetleme - değerlendirme bölümünde sonuçlar,ölçme ve değerlendirme uygulanır.
· Düşünme gücü ve gözlem becerisini geliştirir.
· Konuya ilgi uyandırır.
· El becerisini geliştirir.
· Yanlışlıklar daha kısa zamanda düzeltilebilmektedir.
Laboratuar Tekniğinin Eksik Kalan Yönleri :
· Her okulda yeterli laboratuar ve malzeme bulunmamaktadır.
· Tüketilen ya da kırılan araç-gereçlerin temini kısa zamanda yapılamamaktadır.
· Diğer tekniklere göre daha masraflıdır.
· Genelde az sayıda öğrencinin aktif olabildiği bir tekniktir.
· Aktif olmayan öğrencilerin denetimi daha zor olmaktadır.
Laboratuar tekniğinin uygulamasında dikkat edilmesi gereken bazı esaslar :
· Gerekli güvenlik önlemi alınmalı; araç ve gereçlerin uygun bir şekilde muhafazası yapılmalı, havalandırma tesis ve araçları bulundurulmalıdır.
· Öğrencilere laboratuar çalışma ortamı kavratılmalıdır.
· Çalışılacak projeye uygun zaman seçilmelidir.
· Belirlenen hedefler öğrencilere belirtilmelidir.
· İşlem sırasının öğrenciler tarafından kavranmasını sağlayınız.
· Araç-gereçlerin kullanımı ve yerleştirilmesi öğrenciler veya öğretmen tarafından denetlenmelidir.
· Özel yardıma gerek duyan öğrencilerle daha çok ilgilenilmeli ve denetlenmelidir.
Laboratuar bulunmuyor ve deney sınıfta yapılacak ise musluklu bir bidon, atık su için
kova gibi araçlar sınıfta hazır durumda bulundurulabilir.
· Elektrikle ilgili deneylerde normal şebeke akımı değil, bunun yerine güç kaynağı, adaptör ve pil gibi düşük voltajlı araçlar kullanılmalıdır.
· Yangın, patlama, deprem ve panik gibi istenmeyen olumsuz bir olay için derslik ya da laboratuarda ilkyardım malzemeleri, yangın söndürme cihazları gibi önceden tedbirler alınmalı, tatbikat yapılmış ve rapor hazırlanmış olunmalıdır.
· Isıtma aracı olarak ispirto ocağı kullanılmalı. ( Piknik tüp kullanılması zorunlu halde ise öğretmen denetiminin daha sıkı olması gerekmektedir. )
· Öğrencilerin elde ettikleri sonuçları sınıfça değerlendiriniz.
· Öğrenci, laboratuar ve deney ile ilgili değerlendirme yapınız.
ÖĞRETMEN DENEY DEFTERİ - PLAN ÖRNEĞİ
SINIF :
KONU :
TARİH ;
SÜRE :
HEDEF :
KAZANIMLAR :
KAYNAKLAR :
ARAÇ VE GEREÇ :
YARDIMCI BİLGİ :
ÖN HAZIRLIK :
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR :
DENEYİN YAPILIŞI :
DENEYİN SONUCU :
DEĞERLENDİRME :
Düzenleyen Fen Bilgisi Öğretmeni: Erdoğan DEMİRCİ
Yararlandığım Kaynaklar:
I. “Birleştirilmiş Sınıflar Fen Bilgisi Öğretmen Kılavuzu”. Milli Eğitim Bakanlığı Yayın No:3071, Mevzuat Dizisi:351, Milli Eğitim Basımevi-İstanbul 1998
II. AKGÜL, Şevket “Fen Bilgisi Öğretimi”
III. DEMİRCİ, Erdoğan “Fen Bilgisi Öğretimi Çalışma Notları” (e-mail: ekosistem38@hotmail.com)
IV. SÖNMEZ, Veysel;SENEMOĞLU, Nuray;TEZCAN, Mahmut; ALKAN, Cevat; BİRCAN, İsmail; KARAKÜTÜK, Kasım; ŞAHİN, Tuğba Yanpar: “Öğretmenlik Mesleğine Giriş” . Anı Yayın. -Eylül 2000
V. SÖNMEZ, Veysel: “Öğretmen El Kitabı” . Geliştirilmiş 9. Baskı.Anı Yayıncılık-Ankara 2001
VI. ÖZDEMİR, Mustafa; SÖNMEZ Sedat: “Sınıf Öğretmenleri Adaylarına Öğretmen El Kitabı” . 1. Baskı Pegem-Ankara 1997 |
