Dr. Tülay ÜSTÜNDAĞ
Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Eğitim Bilimleri Bölümü 06532 Beytepe ANKARA
ÖĞRETMENİN ÖĞRETİM SORUMLULUĞU

ETKİLİ  SUNUŞ
 Eğitmen; sunumunu düzenlemeli, planlamalı, etkili sunumun nasıl olması gerektiğini bilmeli ve bu bilgilerini uygulamaya koyabilmelidir.
Etkili bir sunum;  başlangıç, geliştirme ve sonuç aşamalarından oluşur. Bu üç aşamada eğitmenin farklı sorumlulukları vardır.
Birinci aşama sunumun başlangıcı, ikinci aşama sunumun geliştirilmesi ve katılımcının ilgisinin sürdürülmesi ve üçüncü aşama sunumun sona erdirilmesidir.

I. Aşama: Sunumun Başlangıcı
* Hazırlıklı gelme, bildiğinden emin olma, güncel bilgi verme, sayısal değerlerde tutarlı olma ile katılımcıya güvenirlik mesajı verme!
* Kendini tanıtma ve grubu  tanımaya çalışma.
* Hazırlıkla ilgili küçük not kağıtları/kartları.
* Katılımcılara yapılması/maması gerekenleri, sorumlulukları başlangıçta söyleme.
* Etkili bir başlangıçla, sunumun hedefleri üzerinde katılımcıların ilgisini çekme ve hedeflere odaklaşılmasını kolaylaştırma.
* Sergilenen başlangıç davranışlarıyla, katılımcıların güdülenmesine yardımcı olma.
* Sunuma söz verilen zamanda başlama. Çağdaş insanın katılımcılara saygısı.

Sunumun Başlangıcında Dikkati  Çekmek  ve
Oluşabilecek İlgisizlikleri Ortadan Kaldırmak İçin İzlenecek Yollar
 1) İpucu verme.  Sözel/süz  davranış. Hızlı/yavaş/fısıltıyla, mizahi/ciddi konuşma, ses tonunda hareketlilik, bakışlarla grubu izleme, kaşlarını hareket ettirme, kişilere adlarıyla seslenme, gruba önemli olduklarını hissettirme vd.
 2) Tüm grubun ilgisinden emin olma. Sessizce ayakta bekleme, grubu izleme ve sunuma başlama.
 3) İlgiyi dağıtan/başka yöne çeken etkileri ortadan kaldırma.  Katılımcılar arasında gezme,  sunumla ilgisi olmayan objeleri ortamdan kaldırma, birşeyler yeme-içmeyi engelleme, yoklama yapmama.

 4) Önkoşul bilgi, beceri ve değerleri  yoklama ile katılımcılara  bildiklerinin neler olduğunu sorma.
 5) Fotoğraf, şema, karikatür, gazete haberi, slayt vd. materyali  gösterme.

II. Aşama: Sunumun Geliştirilmesi ve Katılımcının İlgisinin Sürdürülmesi
* Sorumluluk:  ilgi çekme ve ilginin sürekliliğini sağlama!
* Katılımcı etkinse, ilgisi sürekli demek!

Sunumun Geliştirilmesinde İlginin Sürekliliğini Sağlamak İçin İzlenecek Yollar
1) Oturma düzenini sağlama.   Esneme, sıkılma, uyuklama vd. sözel olmayan davranışları gözlemede kolaylık.

 2) Aralarda dolaşılabilecek,  sürecin kontrol edilmesini sağlayabilecek tartışma, örnek verme, soru sorma vd. düzenlemeyi  yapma.
 3) Söz verilirken gelişigüzel seçim yapma ve  eşit davranma.
 4) Soruyu herkese sorma.
 5) Yanıt alınmadan önce  düşünme için zaman verme.
 6) Katılımcıların verdikleri yanıtları  grupça dinleme.
 7) Kimi zaman  katılımcının yanıtını tekrarlama.
 8) "Evet, anlıyorum, tamam" vd. sözel, baş hareketleri, bakışlar, duruş" vd. sözsüz davranışlarla katılımcıları dikkatle izleme.
 9) "Coşkulu eğitmen" davranışı sergileme. Güleryüzlü olma, ses tonunu yükseltip alçaltma, eğitim ortamında dolaşma, gözgöze iletişim kurma, enerji dolu olma, arkadaşça davranma, cinsiyet ayırımı yapmama, sözcükleri doğru söyleme, sözleri mimik ve jestlerle destekleme, doğal davranıp yapmacık ifade kullanmama!  Coşku ile  başarı arasında olumlu bir ilişki.
 10) Davranışları pekiştirmede "Çok güzel bir açıklamaydı, kutlarım iyi bir örnekti, yanıtınızı çok beğendim, sağolun" vd. olumlu cümleler, değişik sıfatlar kullanma.
 11) Farklı öğretim araçları ve öğretim yöntemleri kullanma.  Yöntem zenginliği sunuma karşı ilgiyi sağlar.  Tepegöz, slayt, yazı tahtasının kullanılması, fotoğraf, karikatür, gazete küpuru vd. ilginin sürekliliğinde önemlidir.
 12) Katılımcılara kendi yaşamları/sunumla ilgili benzer durumları kapsayan sorular sorma.
 13) Sunumun hızı. Katılımcıların algılama gücüne göre, sunumdaki hızı, yumuşak geçişlerle düzenleme.
 14) Yönlendirmeler, tutarlı davranışlar, espriler, sorular, ipuçları, özetler ile  açık bir davranış sergileme. İma yolu ile söylenilenler gerçekle örtüşmeyen davranışlar kimi zaman yanlış anlaşılmalara yol açabilir.
 15) Başarısızlık güdülenmede bir engeldir. Katılımcıların soru sormalarını sağlama, bu soruları açık biçimde  yanıtlama, farklı görüşleri de dinlemeye istekli olma vd. katılımcıların başarı duygusunu yaşamalarını  sağlama.

III. Aşama: Sunumun Sona Erdirilmesi
* Sunumu başlangıçta belirtilen sürede bitirme: Çağdaşlık ve saygı!  Sunuma geç başlama/geç bitirme kaybedilen zaman dilimidir.
* Sunumun sonuçlandırılmasında üç önemli amaç;
  1) sunumun sonunda ilgiyi sağlama,
  2) katılımcının bundan sonraki yaşamıyla ilişkisini kurma,
  3) paylaşılanların gelecekteki kullanımlarına olanak yaratma.
* Sunumun sonunda soru sorma,  özet yapma sunuşun kalıcılığını artırma!
* Sunumu teşekkür ederek ve güleryüzle bitirme!

ÖĞRETİM;   HEYECANSIZ, TATSIZ VE COŞKUSUZSA BİR SUÇTUR!

Daha Geniş Bilgi İçin
GÖZÜTOK, Dilek. (2006). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
ERGİN, Arif ve Cem BİROL. (2000) Eğitimde İletişim. Ankara: Anı Yayıncılık.
ÖZDEMİR, Emin. (1999). Güzel ve Etkili Konuşma Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
ŞENBAY, Nüzhet. (2004). Alıştırmalı Diksiyon Sanatı. Öğretmen Kitapları. MEB Yayınları: 3077, Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi: 945
TAŞER, Suat. (1978). Konuşma Eğitimi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.