BAŞARILI İNSAN:
“varolan bilgiyi alan, ezberleyen, tekrar eden değil; bilgiyi arayan, yorumlayan, yeni yaşantılar karşısında eski bilgileri doğrultusunda yeni çözümler üretebilen, öğrenmeyi bilen bireydir”.
“Bilginin taşıyıcısı değil, kullanıcısı olmak için ise, “öğrenmeyi öğrenmek” gereklidir”.
(Özden, 2002).
İÇERİK
Geleneksel ve yapılandırmacı modele göre öğrenme ve öğretme kavramları
5E modeli ile Fen Bilgisi öğretimi,
İşbirlikli öğrenme modeli ile Fen Bilgisi öğretimi,
a. Parçalı öğrenme yöntemi
b. Birlikte öğrenme yöntemi
Etkin ve verimli bir fen bilgisi öğretimi için tavsiyeler.
GELENEKSEL MODEL
Bilgi öğretmenden öğrenciye aktarılır,
Öğretmen: bilen kişi (otorite),
Öğrenci: pasif dinleyicidir.
BİLİŞSEL MODEL
‘Öğretilen konu ne kadar ilginç olursa olsun, ne kadar açık anlatılırsa anlatılsın, öğrenci bu konuyu kendisi için anlamlı kılmaya yönelik zihinsel faaliyetlere girerek öğrenme sürecine dahil olmadığı sürece öğrenme gerçekleşmeyecektir` (Özden, 2002).
YAPILANDIRMACI MODEL (Oluşturmacı yaklaşım- Zihinde yapılanma kuramı -Constructivism)
“Öğrenenler doldurulmayı bekleyen boş kaplar değil, anlam arayan aktif organizmalardır. Bu nedenle öğrencinin gerçek durumlar karşısında ve problem çözerken kendi bilgisini aktif bir şekilde oluşturma ilkesine dayandığı, aktif olduğu vurgulanır” (Piaget, 1973; Vygotsky, 1978, Özden, 2002).
BİLİŞSEL- YAPILANDIRMACI MODEL
Bilgi öğrencinin aktif katılımıyla öğrencinin beyninde yapılandırılır (inşa edilir),
Öğretmen: Rehber, yönlendirici, aracı, organize edici,
Öğrenci: düşünen, sorgulayan, araştıran, kendi öğrenmesinde aktif sorumluluk alan kişidir.
FARKLI ÖĞRETİM STRATEJİLERİNİN KULLANIMININ ÜÇ ÖNEMLİ NEDENİ
Her çocuk farklı öğrenme stiline sahiptir. Bir öğrenci için uygun olan bir öğretim metodu bir başka öğrenci için uygun olmayabilir.
Çocuklar nasıl öğreneceklerini ve nasıl düşüneceklerini öğrenmelidirler.
Çocuklar kendi hayatları için önemli olan kişisel ve sosyal yetenekleri öğrenmeli ve geliştirmelidirler. Bu da hem bireysel ve hem de grup çalışmaları ile mümkün olacaktır.
5E MODELİ (Öğrenme Evreleri Yaklaşımı)
(Zihinde yapılanma kuramı - Constructivism)
1. Girme (Engage)
2. Keşfetme (Explore)
3. Açıklama (Explain)
4. Derinleştirme (Elaborate)
5. Değerlendirme (Evaluate)
1. GİRME EVRESİ
Konu ile ilgili ilgi ve merak uyandırmak,
Öğrencilerin tahmin yürütmelerini veya hipotez kurmalarını sağlamak,
Öğrencilerin ön bilgilerini ve kavram yanılgılarını ortaya çıkarmak.
Öğretmen açık uçlu sorular sorar ancak öğrencilerin cevapları ile ilgili yorum yapmaz.
2. KEŞFETME EVRESİ
Öğrenciler tahminlerinin veya hipotezlerinin doğruluğunu test eder, dolayısıyla da problemin çözümüne ulaşırlar.
Öğretmen sadece materyalleri temin eder ve öğrencilere rehberlik eder.
Öğrenciler bireysel ya da grup çalışmaları ile tahminlerini hipotezlerini test ederler.
Öğrenci merkezlidir.
3. AÇIKLAMA EVRESİ
Öğrencilerin deneyimlerini bir araya toplamak ve bir kavramlar ve genellemeler kümesi oluşturmak.
Öğretmen öğrencilerin deneyim kazandıkları konuda tanım ve açıklamalar sağlamaları ve kavramların açıklığa kavuşmasında öğrencilerin fikirlerini kanıtlarla tanımlamalarına yardımcı olur.
4. DERİNLEŞTİRME EVRESİ
Öğrencilerin yeni kazandıkları kavram ve becerileri yeni durumlara uygulamalarını sağlamak.
Öğretmen öğrencilerin kullandıkları terminolojiye, tanımlamalara ve açıklamalara dikkat eder ve öğrencilerin yeni araştırmaları özenle ve doğru olarak yapmalarını sağlar.
Formülü öğrenciler bulur.
Gerekli olduğunda 1.,2., ve 3. aşamalarda olduğu gibi derinleştirme evresi devam eder.
5. DEĞERLENDİRME EVRESİ
Öğrencilerin bilgi ve becerileri formal olarak değerlendirilir.
Öğrenciler kendi bilgi, becerileri ve yeteneklerini değerlendirirler.
Öğretmen de öğrencilerin öğrenme sonuçlarını değerlendirir.
1. Girme evresinde sorulabilecek sorular
Soru: Bitkilerin büyümesine etki eden faktörler nelerdir? (bir çiftçi olduğunuzu düşünelim. Bulunduğunuz yerde en sağlıklı, en lezzetli, en beğenilen ürünleri yetiştirmek için nasıl bir yöntem izlersiniz?)
Soru: Üç ampul birbirine bağlandığında üçü de farklı parlaklıklarda yanıyor. Sebebi ne olabilir?
Soru: Batan bir cismi nasıl yüzdürebiliriz? Gemilerin yüzmesinin nedeni ne olabilir?
Soru: Bir elektrik devresindeki ampulün parlaklığını nasıl değiştirebiliriz?
Soru: Her cisim elektriği / ısıyı iletir mi?
1. GİRME EVRESİ
Materyaller
2 tane pil (farklı boyutlarda),
üç tane ampul (özdeş olmayan),
bakır tel (farklı uzunluklarda),
üç farklı renkte duy
Soru: Bu materyalleri kullanarak bu ampulleri birbirine bağladığımızda üç ampul de farklı parlaklıklarda yanıyor. Sebebi ne olabilir?
Öğrenciler farklı tahminlerde bulunabilirler
Tahminler:
Pillerin farklı büyüklükte olmaları
Tellerin uzunluğu
Duy renkleri
2. KEŞFETME EVRESİ
Tahminler denenir.
Basit bir devrenin elemanlarını ve bu elemanların görevlerini keşfederler. (öğretmen de arada soracağı sorularla keşifler için yol gösterir)
Açık kapalı devreyi keşfederler.
3. AÇIKLAMA EVRESİ
Öğrenciler tahminlerinin doğru olup olmama nedenlerini açıklarlar.
Keşfettikleri olayları açıklarlar.
Genellemeler tahtaya yazılır.
Öğretmen de bu olayların formal isimlerini söyler (örn: açık-kapalı devre).
3. AÇIKLAMA EVRESİ
Sorular
Açık ve kapalı devre arasındaki fark nedir?
Bir devrenin açık veya kapalı olduğunu nasıl söyleyebilirsiniz?
Tek ampullü, iki ampullü ve üç ampullü bir kapalı devre çizin.
Bir ampulün içi nasıl görünür?
Bir ampulün kaç bölümü vardır ve bunların görevi nedir?
Bir ampul devreyi nasıl tamamlar?
4. DERİNLEŞTİRME EVRESİ
Paralel ve seri devre kavramlarını geliştirmek,
Paralel ve seri devre yapabilmek ve bunları ayırt edebilmek,
Devredeki direncin artış ve azalmasını belirleyen bir kural bulabilmek.
Materyaller:Çeşitli piller, tel, ampuller, duylar.
Sorular:
Devreden bir ampul çıkarılınca diğer ampuller niçin söner?
Paralel devredeki ampuller seri devredekinden neden daha parlak yanar?
Paralel devredeki bir ampul devreden çıkarılınca niçin diğer ampuller yanık kalır, seri devrede niçin söner?
Evde ne tür devreler yaygındır? Niçin?
5. DEĞERLENDİRME EVRESİ
Farklı devrelerin çizildiği problem kartları öğrencilere verilir ve bunları cevaplamaları istenir.
Hem öğrenci kendisini ve hem de öğretmen öğrenciyi değerlendirmiş olur.
İŞBİRLİKLİ ÖĞRENME MODELİ
PARÇALI ÖĞRENME YÖNTEMİ
Konu: MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ
1. Yoğunluk
2. Erime noktası
3. Kaynama noktası
4. Çözünürlük
5. İletkenlik
Yuva grupları
Uzman gruplar
Yuva grupları
ETKİN VE VERİMLİ BİR FEN BİLGİSİ ÖĞRETİMİ İÇİN TAVSİYELER
Öğrencilerin kavram yanılgılarını tespit etmek ve buna göre öğretimi düzenlemek,
Öğrencilere üretken sorular sormak,
Öğrencilere bilgi yüklemek yerine bilgiye nasıl ulaşılacağını öğretmek,
Öğrencilere bilimsel süreçleri kullanacakları, düşünmelerini, araştırmalarını ve sorgulamalarını sağlayacak etkinlikler düzenlemek.
Öğrencilerin bireysel farklılıkları (farklı zeka türlerine sahip oldukları bilinciyle) göz önünde bulundurmak ve buna göre etkinlikler düzenlenmelidir.
Kaynaklar
Akgün, Ş., 2001, ‘Fen Bilgisi Öğretimi`, Öncü Basımevi, Giresun.
Atasoy, B., 2002, ‘Fen öğrenimi ve öğretimi`, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
Demirel, Ö., 2004, ‘Öğretimde Planlama ve Değerlendirme: Öğretme Sanatı, Pegem A yayıncılık, Ankara.
Saban, A., 2000, ‘Öğrenme Öğretme süreci: Yeni Teori ve Yaklaşımlar`, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Turgut, M. F., Baker, D., Cunningham, R., Piburn, M., 1997, ‘İlköğretim Fen Öğretimi`, YÖK / Dünya Bankası, Milli Eğitimi Geliştirme Projesi, Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Yayını, Ankara.
Web sayfaları
//www.meb.gov.tr
//www.fenegitimi.com/
Hazırlayan:
Yrd.Doç. Dr. YASEMİN GÖDEK
Ahi Evran Üniversitesi
Kırşehir Eğitim Fakültesi
Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalı |
