Dr. Tülay ÜSTÜNDAĞ
Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Eğitim Bilimleri Bölümü 06532 Beytepe ANKARA

ÖĞRENME BİÇİMLERİ ve ÖZELLİKLERİ
 (Yüksel ÖZDEN, Kendini Keşfet, Tanı, Geliştir, Gerçekleştir.
Ankara: Pegem A Yayıncılık. 2002, S: 91-97)
1.Şehrinize bir iş için uğrayan eski bir arkadaşınıza rastladınız. Akşama onu eve davet ettiniz. Arkadaşınız, bulunduğunuz şehri tarifle bulabilecek kadar iyi biliyor. Arabası ile size gelecek. Evinizi nasıl tarif edersiniz?
A. Kağıt üzerine bir kroki çizerek adresimi veririm
B. Adresi sözlü olarak tarif ederim
C. Bir yerden beni aramasını ister, onu oradan alırım 
2. "Entelektüel" mi yoksa  "Entellektüel" mi yazıldığından emin değilsiniz. Hangi yazılışın doğru olduğuna karar vermek için ne yaparsınız?
  C. Yazım kılavuzuna-sözlüğe bakarım
  B. Telaffuzu zihnimden geçiririm
A. Her iki yazılışı zihnimde canlandırırım
3.Yeni bir müzik seti satın almak istiyorsunuz. Fiyatın dışında kararınızı en çok ne etkiler?
  B. Satış elemanının söyledikleri
A. Müzik setinin görüntüsü
  C. Nasıl çalıştığını bizzat görmek
4. Hangi tür dersleri daha çok seversiniz?
  B. İyi konuşan öğretmenlerin dersleri
  C. Öğrencilerin katılımına izin verilen dersleri
  A. Grafik, tablo vd. görsel araçlar kullanılan dersleri
5. Bir kez karşılaştığınız birisini daha çok hangi yönüyle hatırlarsınız?
  A. Simasıyla
  C. Uyandırdığı intiba ile
  B. Ses tonu ile

6.El yazılarınıza bakan birinin dikkatini çekecek şey;
  B. Silik ve pek okunaklı olmadığıdır
  C. İmlamım gayet iyi olduğudur
  A. Çok güzel göründüğüdür
7.En çok hangi özelliklerinden dolayı bir filmi izlersiniz?
  C. Öyküsü
  A. Görüntüsü
  B. Müziği ve diğer ses efektleri
8. "Elma" deyince zihninizde ilk  canlanan şey nedir?
  C. Tat
  A. Görüntü
  B. Kütürtü
9.Boş zamanlarınızda aşağıdakilerden en çok hangisini tercih edersiniz?
  B. Radyo dinlemek
  A. Resim yapmak
  C. Spor yapmak
10. Daha önce bulunduğunuz bir yörenin adı geçiği zaman zihninizde ilk çağrışan şey hangisidir?
  A. O yörenin haritadaki yeri
  B. O yörenin müziği
  C. O yöreden tanıdıklarım
11. Tanıştığınız insanları hatırlama konusunda nasılsınızdır?
  B. İsimleri hatırlar ama yüzleri unuturum
  A. Yüzleri hatırlar ama isimleri unuturum
  C. Birlikte bir şey yaptığım insanları daha iyi hatırlarım
12. Yeni aldığınız müzik setini nasıl kurarsınız?
  B. Satış elemanından nasıl kuracağımı sorarım
  C. Kutuyu açıp takıp takıştırmaya başlarım
  A. Önce kullanma kılavuzunu okurum
 13. Sınavlarınıza nasıl çalışırsınız?
  B. Yazdıklarımı sesli olarak tekrarlarım
  A. Çalışırken değişik kağıt-kalem kullanmayı severim
  C. Ders çalışırken sık sık hareket etmek isterim
 14. Kanal tedavisi için gittiğiniz diş doktorunuzun sizinle nasıl ilgilenmesini istersiniz?
  A. Tedavinin nasıl yapıldığını şekille göstermesini
  C. Maket üzerinde kanal tedavisini  göstermesini
  B. Tedavinin ne olduğunu ve nasıl yapıldığını anlatmasını
 15. Uzun otobüs yolculuklarında aşağıdakilerden hangisini  tercih edersiniz?
  B. Müzik dinlemeyi
  A. Kitap okumayı
  C. Ellerimle bir şeyler yapmayı
 16. Eğer aşağıdakilerden sadece biriyle yaşayabilseydiniz bu hangisi olurdu?
  A. Resim
  B. Müzik
  C. Spor
17. Sizin için giyimin anlamı nedir?
  A. Düzgün giyinmeyi severim
  B. Pek o kadar önemli değildir, ama giyinmeyi severim
  C. Daha çok rahat giyinmekten hoşlanırım
 18. Yapacak bir işiniz olmadığı zaman ne yaparsınız?
  B. Bir arkadaşım ile konuşurum
  A. Televizyon seyreder ya da dışarısını seyrederim
C. Odamda, kendi kendime zaman geçirmeyi severim
Toplam:   A: Görsel   B: İşitsel C: Dokunsal
Görsel:  Sözlü ifadelerin tekrarını ister, konuşmacının yüz ifadelerini ve vücut dilini izler, daha sonra okumayacak olsa da not tutar, yazarak ve çizerek öğrenir, sözlü adres tariflerini hiç anlayamaz, materyalleri sever, haritaları anlamakta ve izlemekte iyidir, şarkıların sözlerini ezberlemekte zorlanır, görsel sanatlara merakı vardır.
İşitsel: Sözlü tarifleri iyi anlar, okumak yerine dinlemeyi tercih eder,sesli okuyunca daha iyi anlar,düzgün not tutmakta zorlanır,kendi kendine şarkı söyler, mırıldanır, ıslık çalar, benzer iki ses arasındaki farkı yakalayabilir,görsel materyallerin sözlü açıklamasını dinlemek ister,kendi kendine konuşur,okurken parmakla, kalemle izler.
Dokunsal:  Gördüğü şeylere dokunmayı sever, koleksiyona meraklıdır, hızlı konuşur ve düşüncelerini ifade ederken ellerini kullanır, yönünü bulmakta ustadır, sporda iyidir, aletleri parçalara ayırıp tekrar birleştirmeyi sever, ayakta çalışmayı sever, çalışırken müzik dinlemekten hoşlanır, el becerileri iyidir.
ÖĞRENME İLKELERİ
(Tülay ÜSTÜNDAĞ. “Yaratıcı Drama”. Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. 7. Baskı. 2004, S: 92-97)

 Öğrenme ilkeleri, öğretim yöntemlerinin eğitim ortamlarında işe koşulmasında dikkate alınması gereken öneriler bütünü olarak görülebilir. Öğrenme ilkelerinin bilinmesi ve uygulanması etkili bir öğretim sağlamak için ön koşul olarak düşünülebilir (Sönmez 1991: 112-113; Senemoğlu 1997: 387-395).  Öğretim ilkeleri, değişik öğrenme kuramcılarına göre ayrı başlıklar altında toplanabilir. Ancak, bu ilkelerin tümü gözden geçirildiğinde  ortak olarak sıralananlar göze çarpmaktadır.

1. Öğrenci kendisi için anlamlı olan içeriği daha iyi öğrenir: Öğrenci edindiği bilgi ve becerileri yakın gelecekte kullanacağına ve bunların kendisine yarar sağlayacağına inanırsa daha kolay öğrenir. Başka bir deyişle, içeriğin kendisi için anlamlı olması öğrenmeyi kolaylaştırmada etkilidir denilebilir.
2. Öğrenme, öğrencinin çevresiyle etkileşimi sonunda gerçekleşir: Öğrencinin çevresiyle etkileşimi onun içinde bulunduğu tüm eğitim yaşantılarını içerir. Bu yaşantıların bir bölümü içsel, bir bölümü de dışsaldır. İçsel olanlar öğrencinin yaşı, gelişim düzeyi, geçmiş yaşantıları, kendisi hakkındaki görüşleri, gereksinimleri, bilgileri, becerileri, tutumları, alışkanlıkları ve ilgileridir.  Dışsal olanlar ise onun evi, yakın çevresi, arkadaş grubu, okulu ve bütün bu çevrenin kendisi üzerindeki etkileridir.
3. Öğrenci, yeni içeriği, daha önceki etkili olarak öğrendiği içerikle ilişki kurarak öğrenir: Sınıfiçi etkinlikler, öğrencinin bildiği durum, olgu ya da  olayların  ele alınmasıyla başlanır. Bu etkinlikler kimi zaman öğrencinin sınıf arkadaşının adını hatırlamak, kimi zaman bilinen bir oyunun kurallarını sıralamak, kimi zaman da  bir fotoğrafın nerede çekilmiş olduğunu söylemek  olabilir. Öğrencinin hatırlaması, sıralaması ya da söylemesi ile ilgili hazırlıklar, onu henüz bilmediği yeni öğrenmelere doğru yönlendirir. Bu öğrenmeler daha önce bildiklerinden başlayıp sonra öğrenileceklerle ilişkilendirilebildiği için öğrenci için öğrenmeyi kolaylaştıran bir etken olarak görülebilir.
4. Öğrenci, öğrenilecek içeriğe ilgi duyduğu nda ve güdülendiğinde  daha çok öğrenir: Öğretme-öğrenme ortamında bulunan öğrenci için ilgi duyma ve güdülenme en önemli değişkenlerdendir. İlgi ve güdülenme bireyin öğrenme isteğini uyandırmaktır. Bu istek ona uygun bir eğitim ortamı yaratmakla artırılabilir.
5. Öğrenci hemen erişeceği amacı bildiği zaman öğrenme daha etkili olur: Öğrenci açık olarak kendisinden ne istenildiğini bilmelidir. Bunun için kendisinden istenilenlerin açık ve net olarak belirlenmesi gerekmektedir.
6. Öğrenci amaca ne oranda ulaştığını bildiği zaman öğrenme daha etkili olur: Öğrenci başarılı olduğunu öğrenirse kendine olan güven duygusunu artırır ve istendik düzeydeki davranışlarını tekrarlamayı sürdürür.
7. Öğretimin ilk aşamalarında başarılı olma, öğretimin etkinliğini artırır: Öğretim sürecinin başlangıcında basit, somut ve kolay olan davranışların kazandırılmasından başlamak öğrenciye başarılı olma duygusunu tattırarak öğretimi de etkili duruma getirir. Bu aşamadan sonra soyut ve güç olan davranışların kazandırılması daha da kolaylaşır.

8. Öğrenme sırasında öğrenci ne kadar çok duyu organını kullanırsa o kadar iyi öğrenir ve geç unutur: Öğrenme sırasında, öğrencinin çok sayıda duyu organını kullanması öğrenmenin niteliği üzerinde etkilidir. Yalnızca duyarak ya da  yalnızca görerek öğrenme aynı zamanda unutmayı da kolaylaştırır. Bu nedenle tüm duyuların kullanılmasına dönük etkinlikler eğitim ortamını oldukça zenginleştirir.
9. Öğrenci en iyi yaparak öğrenir: Öğrenci öğretme-öğrenme ortamına etkili biçimde katılırsa yaparak öğrenmeyi gerçekleştirmiş olur. Yapmak ve katılmak öğrencinin kendi kendine ya da grupla gerçekleştirebileceği etkinliklere dayanır. Bu etkinlikler aynı zamanda onun öğrendiklerini unutmasını da güçleştirir. 
10. Duyuşsal davranışları öğrenmede etkin katılım, devinişsel davranışları öğrenmede de tekrar gereklidir: Öğrenci eğitim ortamında bilişsel yeterlikleri, duyuşsal özelikleri ve devinişsel becerileri ile bir bütündür. Buna göre hangi ders ya da kurs söz konusu olursa olsun öğretme-öğrenme etkinliklerinin bunların tümünü geliştirici nitelikte planlanması ve uygulanması gerekmektedir.

  KAYNAKLAR
SENEMOĞLU, Nuray. (1997).Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Spot Matbaacılık.
SÖNMEZ, Veysel.(1991).  Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı. Ankara: Adım Yayıncılık
ÖĞRETİM İLKELERİ
(Kamile ÜN AÇIKGÖZ. Etkili Öğrenme ve Öğretme.
İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları. 2003, S: 20-32)

1. Eğitimsel amaçların gerçekleşmesinde öğretmenin özel bir rolü vardır. Orkestra yönetimi, eşgüdüm. Yaratılan iletişim ortamı. Öğrencilerin akademik ve kişisel gelişimleri üzerinde etkili kişi.
2. Öğretim karmaşık bir süreçtir. Karmaşık etkileşim ağı: anne baba tutum ve beklentilerinden, öğrencinin isteklerine, öğretim malzemelerinin kalitesinden, sınıf içindeki sözel ipuçlarına, sorulan sorulara vd.
3. Öğretimle ilgili evrensellik kazanmış genellemeler çok azdır. Öğrencinin hazırbulunuşluğuna uygun öğretim düzeyi, demokratik öğretim atmosferi vd. evrensel ancak her öğrenme ortamına uyacak ilkeler henüz saptanmamıştır.
4. Öğretmenlik hem sanat hem bilimdir. Konu alanı, öğretim ilkeleri, öğrenci gelişimi vd. bilmek zorunda olduğu için bilim! Farklı durum, olay ve anlarda karar verme, sezgi, yaratıcılık vd. başvurmak zorunda sanat!
5. Öğretmen bilgi aktarıcı değildir. Öğrencinin öğrenmesini kolaylaştırma. Bilgi geçici ve değişken. Bilgi aktaran, ezberleten yerine aratan, bulduran.
6. Sonucu sınıfta yer alan öğretim etkinliği belirler. Araç gereç kullanımı, yöntem ve tekniklerin seçimi vd. sınıfta etkili ancak araç var ve  etkili kulllanılmıyor. Yöntem seçilmiş öğrenciye uygun değil.
7. Hiçbir öğretim kuramı, modeli, yaklaşımı, yöntemi, tekniği EN İYİ değildir. Yararlar ve sınırlılıklar. Seçmeci yaklaşım.
8. Öğretim planlı olarak gerçekleştirilmelidir. Pusula. Gelişigüzel süreç değil. Katı olmayan esnek örüntü.
9. Bireysel farklılıklar dikkate alınmalıdır. Öğrencilerin eşit derecede yararlanacakları eğitim ortamı düzenlemek olanaksız. Seçmeci  ortam.
10. Öğretimde yalnızca konu alanı ve mesleki beceriler değil, geleceğe dönük destekleyici amaçlar da ele alınmalıdır. Duyuşsal alan. Çok yönlü gelişme. Örtük program.