Genetik Mühendisliği ve Çalışma Alanları 3

NOT :

1- Genom projesi üzerinde 10 yıla yakın süredir üzerinde çalışan bilim adamları, insan
 genlerinin biyokimyasal şifresinin çözülmesini sağladı.
 2- 18 ülkenin destek verdiği Human Genom Projesi, 1990 yılının Ekim ayında başladı. Projenin amacı insanın gen haritasının, yani genetik şifresinin çözülmesini sağlamak ve gen haritasını çıkarmaktı.
 3- Gen Haritası Nedir?
 Her insanda trilyonlarca hücre var. Hücre çekirdeğinde ise insanın fiziksel ve sağlık durumunu belirleyen kromozomlar, kromozomlarda da DNA`lar var. Buna genetik şifre denir.
 4- Gen Haritasının Ne Kadarı Tamamlandı?
 DNA`nın şimdiye kadar % 99`u deşifre edildi. Ancak şimdiye kadar bunun sadece % 21,1`inin ne işe yaradığı çözümlendi. % 65,7`si ise ham halde. Bu kısımda kalan DNA alt ünitelerinin sıralanması ve tüm genlerin tamamen deşifre edilmesinin 2003 yılında tamamlanması bekleniyor.
 Bu keşif nasıl işimize yarayacak
 
Genetik Mühendisliği Uygulamalarının Sakıncaları :
 Genetik mühendislerinin uygulamaları bazı problemleri de beraberinde getirmektedir.
 
 • Ekosistemler zarar görebilir.
 – Genetik mühendisliği çalışmaları sonucunda zararlı bir böceğe karşı direnç kazanmış olarak üretilen bir bitkinin polenleri zararlı böceğe karşı direnç oluşturan genleri taşır. Bu genleri taşıyan polenler de yakında büyüyen yabani bitkilere ulaşabilir. Genin bu şekilde yayılımı böceklerin yabani bitkilerle beslenmesini engelleyeceğinden ekosistem içindeki besin ağını bozabilir.
 • Sosyal, sağlık ve ahlaki açıdan olumsuz etkiler, vardır.
 – Ahlaki yönden;
 • Genetik kodlarımızın anlaşılması, insan türünün insan eliyle şekillendirilmesi olasılığını da güçlendiriyor. Biyologlar genomik biliminden yararlanarak yedek parça listesi hazırlayabilirler, ana baba adayları doğmamış çocuklarını `ısmarlayabilir`, bilim adamları ellerindeki bilgilerle, istenilen karakterde, vücut yapısında ve bilişsel yetenekte insanlar üretebilir.
 • Çocuklarımızı ve kendimizi değiştirmek kolaylaştıkça, değişiklik geçirmemiş olanları kabul etme hoşgörüsünde de azalma görülebilir. Genetik testler yardımıyla zekâ kusurlarının, şişmanlığın, kısa boyun (ve diğer istenmeyen özelliklerin) önceden bilinmesi durumunda, toplumlar, anne ve babası tarafından kusurlarıyla doğmasına izin verilen çocukları küçük görmeye başlayacaklar.
 – Bazı hastalık genlerinin başka hastalıklara karşı vücuda direnç sağladığı biliniyor. Örneğin, orak hücre anemisi olarak bilinen bir anemi türü, sıtmaya karşı direnç oluşturuyor. Bu durumda anemiyi yok etmek için genini ortadan kaldırmak, sıtma salgınına yol açar.
 – Genom projesinin başlamasıyla sigorta ve insan kaynakları şirketlerinin genetik bilgileri insanların aleyhine kullanacakları doğrultusunda kaygılar artmaktadır. Pek çok insan, ölümcül bir hastalığın genini taşıdığı için sigorta şirketleri tarafından sigorta kapsamından çıkartılabilir. Başka bir kişi, işvereni tarafından aynı gerekçeyle işten atılabilir. (Şu anda ABD`nin otuz dokuz eyaletinde genetik testlere dayanarak sigorta poliçesini düzenlemek; on beş eyalette de genetik testlerden elde edilen sonuçlara göre işten çıkartmalar yasaklandı. Ne var ki yasalardaki açıklardan yararlanan işveren ve sigortacılar, genetik testleri gizliden gizliye incelemeyi sürdürüyor. 1999`da yapılan bir araştırmaya göre ABD`de orta ve küçük ölçekli şirketlerin yüzde otuzu terfi ve işten çıkartmalarda çalışanlarının genetik testlerinden yararlanıyor).
 – İnsanlar genlerinin görevlerini öğrendikleri anda başlarına gelen tüm olumsuzlukların suçunu genlerine yükleyecekler. İnsanlarda kadercilik olayı zayıflayacak. (Genler günah keçisi görevini yüklenecek).

 
 Biyoteknoloji ve Biyoteknoloji Uygulamalarının Sağladığı Yararlar :
 Biyolojinin teknolojiye uygulanmasına biyoteknoloji denir. Biyoteknoloji uygulamaları sağlıkta, çeşitli hastalıkların tedavisinde, gıda sanayinde, veterinerlikte endüstri ve tıp alanlarında kullanılır. Bunun için biyoteknolojik yöntemlerle, canlı hücreleri kullanarak çeşitli maddeler üretilir.

 Biyoteknoloji uygulamaları sayesinde;
 1- Endoskopi cihazıyla sindirim sistemi hastalıkları teşhis edilmiştir.
 2- Plastik cerrahide yapay kol ve bacak ile diz ve kalça eklemleri yapılmıştır.
 3- Yapay böbrek ve akciğer (diyaliz makinesi ve solunum cihazı) yapılmıştır.
 4- Tahlil yapabilen cihazlar yapılmıştır.
 5- Şeker (diyabet) hastalığının tedavisinde kullanılan insülin hormonunun bakteriden üretilmiştir. (Daha önce hayvanlardan elde ediliyordu. Zor ve pahalı olduğu için sınırlıydı. Biyoteknoloji ile bakterilerden insülin üretilmesi sağlanmıştır).
 6- Hastalıkların tedavisinde (enfeksiyonlara karşı) kullanılan aşı üretildi.
 7- Besin değeri yüksek sebze meyvelerin, süt verimi yüksek ineklerin, yumurta verimi yüksek tavukların üretilmesi sağlandı.
 8- DNA`daki genlerin değiştirilmesi ve çıkartılması gerçekleştirildi. (Kalıtsal hastalıkların tedavisi ve domuzdan organ nakli için).
 9- Gıda sanayinde meyve suyu, süt ürünleri, sirke, alkol, vitamin tabletlerinin üretilmesi sağlandı.
 10- Özel koşullara dayanabilen ve vücudu koruyabilen elbiseler, araçlar üretildi. (Yangın, astronot elbisesi).
 11- Böcek ilacı, deterjan, parfüm gibi kimyasal maddeler üretildi.
 12- Kimyasal silahlar yapıldı.
 13- Kirli sularda yaşayan bakteriler, kirli suyu temizleyebilen canlılar haline getirildi.
 14- Herhangi bir vitaminin herhangi bir organda üretilmesi sağlandı.
 15- Kanser, AIDS gibi birçok hastalığın tedavisi ve önlenmesinde kullanılacak genetik ürünlerin elde edilmesi sağlandı.
 16- Büyüme geriliğine ya da bulaşıcı hastalıklara karşı proteinlerin üretilmesi sağlandı.
 17- Hasar görmüş beyin hücrelerinin ve omuriliğin onarılması sağlandı.
 18- Vitamin tabletleri, meyveli yoğurt üretimi yapıldı.
 
 NOT :

1- İnsan DNA`sında (bir hücredeki 46 kromozomda) 3 milyar baz çifti dizilmiştir.
 2- İnsan DNA`sında 40.000-140.000 gen bulunduğu tahmin ediliyor.
 3- Genetik kopyalama yapılırken;
 • DNA`daki nükleotitler enzimler yardımıyla 50.000-200.000`li gruplara alınır.
 • Ayrılan DNA parçaları bakterilere yerleştirilir.
 • Bakteriler çoğalınca hepsi aynı DNA parçasını bulundurduğu için klonlar (embriyoya karşılık) elde edilir.
 • Baz (nükleotit) dizilişi tamamlanınca klonlama da tamamlanır.
 
 
 Hazırlayan:MURAT ÜSTÜNDAĞ
 KAYSERİ MİTHATPAŞA İLKÖĞRETİM OKULU FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENİ

Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji Arasındaki İlişki , Fark ve  Uygulama Alanlarına Ulaşmak İçin Tıklayınız.